u Dupin, Nouvel. Bibliothèque des auteurs ecclésiastiques, t. XVIII. Opowiadają, jako szczególność o tym uczonym, że przez 40 lat pisał jednym piórem, i że po jego stracie był niepocieszonym. (Hefele). R.
Allegorja, tigura retoryczna, rodzaj przenośni, nie w jednym wyrazie (metonymia), ani w jedném zdaniu (metafora), ale w całej opowieści; gdy autor mówi o pewnej rzeczy tak, iż jest widoczném, że w swém opowiadaniu ma na celu inny przedmiot, a nie ten, jaki wprost jego słowa wyrażają; czyli, że jego słowa i zdania trzeba rozumieć nie o tym przedmiocie, do którego one bezpośrednio się odnoszą, ale o tym, który on ma na celu. Np. Isai. 5, 1—6 opowiada o winnicy, oskarża ją o występki i grozi zniszczeniem. Widoczném jest, że winnica jest tu tylko fikcją i że prorok nie myśli opowiadać dziejów winnicy, lecz pod jej postacią plastycznie wystawia troskliwość Boga względem ludu Izr. i tego ludu niewdzięczność. Podobnież Psal. 79, 9—18, pod postacią winnicy, przeniesionej z Egiptu, wystawia lud Izr. Cf. Rom. 11, 17. Ezechiel (15, 1—5) zapowiada spalenie Jerozolimy w allegorji, o drzewie na spalenie przeznaczoném. Al. różni się od figury (sensus mysticus, typicus) tém, że prawdą w niej jest to tylko, co wyrażają słowa pośrednio; w figurze zaś nietylko przedmiot dalszy, ale i bezpośrednie opowiadanie (sensus literalis immediatus, historicus) jest prawdziwém. Jednakże dawniejsi egzegeci, idąc za św. Pawłem (Gal. 4, 24), biorą allegorję w znaczeniu figury (ob.), a sensem allegorycznym nazywają myśl tekstu, odnoszącą się do jakiego punktu wiary. W tém znaczeniu, allegoryczném będzie nietylko przenośne opowiadanie, lecz i literalne. Ztąd kommentarzem allegorycznym nazywamy ten, w którym egzegeta, obok literalnego wykładu, we wszystkich faktach biblijnych upatruje wyższe prawdy wiary, lub obyczajowe. A. jest zupełną (pura), gdy wszystkie części opowiadania rozumieją się w przenośném znaczeniu, np. Isai. 5, 1—6; mięszana (mixta), gdy autor przeplata przenośnie wyrażeniami właściwemi, np. w Psal. 79, 9—18. Ponieważ A. jest rodzajem przenośni, przeto gdzie tekst biblijny wyraźnie jej nie wyjaśnia, tam do jej wykładu służą te same prawidła, co i do przenośni (ob.). X. W. K.
Alleluja, z hebrajskiego, właściwie Hallelu-Jah, t. j: Chwalcie Pana, ztąd w liturgji alleluja znaczy pochwalny okrzyk radości, w uniesieniu religijném wydany. Izraelici psalm ten śpiewali przy obchodzie dorocznej pamiątki baranka wielkanocnego; ztąd i u nas na wielkanoc, na znak radości ze Zmartwychwstania Pańskiego, najczęściej się alleluja powtarza. Wedle św. Grzegorza, Damazy, Papież, za radą św. Hieronima, na wzór kościoła jerozolimskiego do modłów je kapłańskich wprowadził; ale to rozumiéć należy w czasie powielkanocnjm i w ciągu roku, bo na wielkanoc, to już z dawien dawna, tém alleluja wierni swoje radosne uczucia wynurzali. W Kościele łacińskim nie mówi się alleluja w obrzędach żałobnych i od siedemdziesiątnicy do wielkanocy, na oznaczenie smutku, z którym się ten wyraz nie godzi (podług dekretu Aleksandra II, Papieża); w Kościele greckim śpiewąją go i podczas wielkiego postu i w nabożeństwach żałobnych. Dawniej śpiewano je na pogrzebach (S. Hieron. Epist. ad Ocean.), jak na pogrzebie Agapita Pap., jaki miał miejsce w Konstantynopolu (Ex. cod. Vatic. n. 1538). Niegdyś, zamiast dzwonem, zwoływali się na modlitwę zakonnicy śpiewem alleluja. Kościół zatrzymał ten wyraz hebrajski w liturgji, podobnie jak greckie kyrie eleison i inne, dla
