Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 195.jpeg

185

Ameryka.

Monarquia Indiana tom III, lib. 16, c. 1.; Lorenzana, Concilio primero y segundo en Mexico). 3) Valladolid (Michoacan) 1536 r. pierwszy biskup, Vasco de Quiroga, † 1545, drugi Las Casas. Jego grób dotychczas wysokiej czci od Indjan doznaje (Humboldt, Essai sur la Nouvelle Espagne II, 306). 4) Guadalajara 1548. 5) Durango 1620. 6) Linares, czyli Nuevo Reyno de Leon, ze stolicą w Monterey, w prowincji Nowego Leonu (to miasto Monterey odróżniać należy od miasta tegoż nazwiska w Kalifornji). 7) Yucatan (1518?), stolica biskupia w Merida. 8) Oajaca (inaczej zwana Antequera) 1535. 9) Sonora, w końcu XVIII wieku. 10) Monterey, w Kalifornji, założone 1849. 11) Nowy Meksyk. Od r. 1863 Meksyk dzieli się na trzy prowincje kościelne, z 18 djecezjami, a) Prowincja Meksyk: 1) arcybiskupstwo Meksyk, 2) biskupstwo Chiapas, 3) Chilapa, 4) Oajaca, 5) Puebla, 6) Tulancingo, 7) Veracruz, 8) Yucatan; razem probostw 569, wiernych 4,058,391 (Neher, Kirchliche Geographie und Statistik.). b) Prowincja Michoacan: 1) arcybisk. Michoacan, 2) bp. Leon, 3) San-Luis de Potosi, 4) Queretaro, 5) Zamora; razem probostw 400, wiernych 2,248,063. c) Prowincja Guadalajara: 1) arcyb. Guadalajara, 2) bp. Durango, 3) Linares, 4) Sonora, 5) Zacatecas; razem 306 probostw (z wyjątkiem Zacatecas, której liczba prob. niewiadoma), 1,870,785 wiernych. W okolicach miasta Meksyku leży najsłynniejsze na cały nowy świat, miejsce pobożnych pielgrzymek, kościół N. Maryi Panny z Guadelupy, wsławionej licznemi cudami, a podług legendy krajowej, zbudowany w okolicy, wskazanej jednemu Indjaninowi przez samą Marję Pannę. Synody: Meksyk i Lima są to dwie metropolje, z których wyszły najważniejsze uchwały, regulujące życie kościelne w Ameryce, Pierwszy kierował sprawami kościoła na północy, druga na południu nowego świata. 1) Pierwszy synod prowincjonalny odbyty 1555 r., pod przewodnictwem arcybiskupa Alonsa de Montufar, zajmował się uregulowaniem spraw kościelnych i oświaty krajowców; 2) drugi r. 1568, zwołany przez tegoż samego prałata, dla ogłoszenia postanowień soboru trydenckiego. 3) Najważniejszy synod miał miejsce za arcybiskupa Piotra de Moya w r. 1585; uchwały jego, obejmujące główniejsze kanony poprzednich synodów, są bardzo ważne dla historji Kościoła w Ameryce, a mianowicie dla historji nawracania Indjan na chrześcjaństwo (ap. Aguirre, Concil. Hispaniae. i w oddzielném wydaniu: Concilium Mexicanum Provinciale III. Mexici 1770 r., cura et expensis D. Lorenzana Archiep., fol.; dwa pierwsze: Concilio primero y segundo, Mexici 1769, fol. 4) Czwarty prowincjonalny synod zwołał arcybiskup Lorenzana (1766—1771), później arcybiskup kardynał Toledo (Wagner, Biographieen denkwürdiger Priester und Prälaten I. 4; Gams, dalszy ciąg Bercastela, Neuste Kirchengeschichte. O nowych dziejach kościoła patrz art. Meksyk). — Teksas, niegdyś zależny od korony hiszpańskiej, z Hiszpanji téż otrzymał pierwszych missjonarzy, ku końcowi XVI wieku. Ci missjonarze, zakonnicy reguły św. Franciszka, zaraz po przybyciu do tego kraju, gorliwie zabrali się do duchowej pracy nad mieszkańcami; między nimi odznaczyli się: San Antonio, Concepcion, San José, del Refugio i inni. Corocznie bogobojni ci mężowie zapuszczali się głębiej w pustynię, aby, podarunkami i różnemi przynętami, wciągać Indjan do nowo zakładanych redukcji, których wkrótce 14 powstało. W r. 1816 te dobroczynne zakłady zostały zniesione; obecnie istnieją tylko po nich ruiny. Wielka liczba chrześcjan rozpierzchła się i wróciła