cji, dwóch sędziów duchownych; nadto sądy te nie są publiczne. Z wyjątkiem stanu San Salvador, każda rzeczpospolita ma swój uniwersytet; szkoły elementarne poczynały już dobrze się rozwijać, gdy wygnanie zakonników zupełnie je poderwało. Oprócz szkół swoich, Kościół ma tam prawo czuwać, aby w szkołach publicznych nic nie uczono pko zasadom wiary. — Nowa-Grenada. Więcej może, niż inne części Ameryki, kraj ten ucierpiał od okrucieństwa zdobywców. Ztąd poszło, że sprawa nawracania, rozpoczęta w r. 1531, z większą niż gdzieindziej nienawiścią krajowców walczyć musiała. W Sta Marta powstało seminarjum missjonarskie, założone przez Juana Mendeza. Rezultat wszystkich usiłowań był tak mały, że biskup Sta Marty, Ortiz, pisał do króla Hiszpanji, iż za jedyny środek do zaprowadzenia chrześcjaństwa uważa, uwolnienie nieszczęśliwego kraju od krwawych rządów nienasyconych zdobywców. W r. 1562 przybył tu św. Ludwik Bertrand. Gorliwemu apostołowi udało się wkrótce nawrócić około 15,000 Indjan. Ze złamaném sercem opuścił (1569) wkrótce ten kraj św. Ludwik Bertrand, gdy przekonał się, że nie zdoła powstrzymać strasznych okrucieństw, które dalszy postęp missji niemożliwym czyniły. Podają wprawdzie, że około 1587 r. 200,000 krajowców chrzest przyjęło, lecz zdaje się, że nowa nauka słabe tylko korzenie puściła w sercach świeżo zyskanych wyznawców. Po 1723 dokoła Kartageny i na wybrzeżu morskiém mieszkały jeszcze pogańskie plemiona. Na zachodniej zaś stronie osiadły chrześcjańskie plemiona, łagodne i wyżej wykształcone. Jezuici (Steigmiller, Edeler i kilku innych niemieckich ojców) otworzyli w tych okolicach słynne missje na llanos[1]. Siekierą torując sobie drogę, przez gąszcz odwiecznych lasów, odszukiwali dzikich i sprowadzili ich do znakomicie urządzonych redukcji, które, niestety, wkrótce po wydaleniu jezuitów, zupełnie upadły (Stöcklein, Weltbott. N. 229 i n.). W ogóle można przyjąć za prawdopodobne, że pod koniec XVIII wieku, większa półowa czarnej i czerwonej ludności Nowej Grenady została wcieloną do Kościoła katolickiego. W Kartagenie pracowali nad rozszerzeniem nauki Chrystusa wielcy apostołowie murzynów, o. Sandoval i jego następca o. Claver, † 1654, obaj jezuici (ostatni 1852 r. zaliczony w poczet błogosławionych). — Hierarchja: 1) Arcybiskupstwo Sta Fé de Bogota, ustanowione około 1562, jako arcybisk. około 1564. Trzynasty z kolei arcybiskup, Christoval de Torres, założył w 1651 r. uniwersytet św. Tomasza. 2) Kartagena 1534. 3) Sta Marta 1529, zniesione 1562, przywrócone 1577. 4) Popayan 1547 r. 5) Antioquia (Antiochia Indiarum o.). 6) Pamplona (Neo-Pampelona) 1836. 7) Pasto 1859. 8) Panama 1534. Synod prowincjonalny w Sta Fé, między 1771—1774 (Alcedo, II, 123, I, 396; Wittmann, II 227). Biskupstwa te obejmują dziś Stany Zjednoczone Kolumbji, stanowiącej niegdyś część hiszpańskiego wice królestwa Nowej Grenady. Od 1819 r. połączyły się niezależne już terrytorja Caracas i N.Grenada pod nazwą Kolumbji; r. 1821 przyłączyło się do nich Quito, a 1823 Panama. R. 1831 rozpadły się znowu na 3 państwa: N. Grenady, Venezuela i Ecuador. R. 1861 przywrócono dawną nazwę rzeczypospolitej Kolumbijskiej skonfederowanej. Wygnanie jezuitów,
- ↑ Obszerne pustynie Ameryki południowej, wysoką zarosłe roślinnością, jak savany i pampasy.
