Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 201.jpeg

191

Ameryka.

oddzielny szpital, stawał w obronie nieszczęsnej mity, w błędném przekonaniu, że w ten sposób prędzej można ich będzie skłonić do przyjęcia chrześcjaństwa. Przed śmiercią wszakże przyznał się do błędu, opłakiwał go i odwołał w testamencie, który zalecił podać do wiadomości króla hiszpańskiego. Nad sprawą nawracania pracowali tu franciszkanie, dominikanie, mercenarjanie, jezuici i świeccy księża. Pośród wielkich trudności, chrześcjaństwo coraz więcej się rozszerzało. W 1556 r. w okolicach miasta Quito przemieszkiwali jeszcze bałwochwalcy. Najprędzej zwiększała się liczba franciszkańskich missjonarzy: w r. 1587 zakon św. Franciszka liczył tu już 31 domów, między któremi było 11 klasztorów. Około 1630 było 213 indyjskich parafji, z 500,000 wiernych; w końcu XVIII w., w 260 miejscowościach liczono 552,000 Indjan chrześcjańskiej religji. Pomimo to, wiele tam jest jeszcze dzikich indyjskich plemion, które koczują w niedostępnych miejscach. Na szczególną uwagę zasługują missje, prowadzone przez jezuitów, od r. 1640, znane pod nazwą Maynas-misji (w okolicach górnej Amazonki). Jakkolwiek mniej znane są te te missje od pargwajskich, zaliczone wszakże być winny do najwspanialszych prac zakonu. Głównymi pracownikami w tych missjach byli: o. Samuel Fritz (od 1686 do śm. w 1728) i o. Henryk Richter (1684—1699, w którym śmierć męczeńską poniósł), obadwaj niemieckiego pochodzenia. Sam o. Fritz nawrócił 29 rozmaitych plemion. W 1740 r. znani podróżnicy, bracia Ulloa, widzieli nad Rio Napo 12 dobrze urządzonych parafji, nad Marannon 24. Po wydaleniu jezuitów, przybyli najpierw księża świeccy, potém franciszkanie z Ocopy i do 1790 r. 20 wsi z 8,895 mieszkańcami nawrócili. Później liczba wiernych cokolwiek się zmniejszyła. Po wyswobodzeniu z pod panowania hiszpańskiego (1821), panował tu ciągły prawie niepokój i anarchja; porządek lepszy datuje się od 1839 r. Początkowo rząd republikański był obojętny względem Kościoła. Gdy Pius XI, 7 Paźdz. 1850, beatyfikował służebnicę Bożą Marję Annę a Jezu Paredes (ur. w Kwito 1618 † 1645), mieszkańcy Kwito bardzo obojętnie tę wiadomość przyjęli. Ale życie religijne zwolna się wzmogło. Prezydent Garcia Moreno zawarł z Rzymem konkordat (26 Wrześ. 1862), podobny do konkordatów, zawartych z państwami środkowej Ameryki. Ale izba odrzuciła ten konkordat, a nadto zawotowała prawo przeciwko zakonom i zamieniające dobra duchowne na własność narodową. Zdaje się jednak, że prawa te nie weszły w wykonanie. R. 1865 odbył się w Quito synod prowincjonalny, popierany nawet przez rząd, który w ostatnich czasach okazał się bardzo przychylnym dla Kościoła. R. 1858 było mieszkańców 1,040,371; pomiędzy nimi liczy się tu jeszcze 200,000 tak zwanych dzikich Indjan, t. j. pogan, reszta katolicy, z drobnym wyjątkiem; parafji 382; na probostwo biskup przedstawia trzech, prezydentowi do wyboru. Na biskupstwo przedstawia arcybiskup, w porozumieniu się z innymi biskupami (na arcybiskupstwo przedstawiają biskupi), prezydentowi liczbę trzech kandydatów; prezydent z tej liczby przedstawia jednego Stolicy Apostolskiej. Mensa arcybiskupia wynosi 10,000, biskupia 4,000 piastrów. Są tu augustjanie, betleemici, franciszkanie, dominikanie i mercenarjanie. Biskupstwa: 1) Quito, w 1545 jako sufraganat Bogoty, od 1851 arcybiskupstwo. 2) Cuenca 1787. 3) Guayaquil 1838. 4) Riobamba 1866. — Peru. Toż samo można powiedzieć o stanie kraju i mieszkańców, co i o Quito. W sprawie chrześcjaństwa pracowali tu przeważnie dominikanie, franciszkanie i jezuici. Już