dominicis usque (ad) finem mundi subsequentibus“ (Grabe, Spicileg. I 85), zdaje się fikcja z wieków średnich, różna od Apocalipsis S. Pauli, bo w ostatniej jest objawienie niby tego, co w trzeciém niebie miał słyszeć ten Apostoł. — c) Pseudo-Apokalipsa św. Jana, inna od autentycznej Apokalipsy tegoż Apostoła, ma za sobą świadectwo tylko grammatyka Teodozjusza[1] z Tracji (ap. Theophylact. i Oecumenium, Comment. ad II Cor. 12, 4). Wiadomo tylko było z Assemani’ego (Bibl. Orient, t. III 1, 282), że w bibljotece watykańskiej były 3 jej kodeksy arabskie. Grecki tekst wydał pierwszy raz Birch l. c. błędnie i z błędnego kodeksu (Lücke, Versuch e. vollst. Einleit. in d. Offbg Johannis s. 147); na nowo, według 5 kodeksów, wydał Tisch. III s. 70—94, po grecku. Treść następująca: Po Wniebowstąpieniu Pana Jezusa, Jan modli się na górze Tabor przez 7 dni, poczém podniesiony jest do nieba i tam widzi księgę przyszłości tak grubą, jak 7 gór, a długą, że jej człowiek nie obejmie. Jan prosi o objaśnienie i słyszy głos opowiadający: Przed końcem świata będzie obfitość zboża i wina, potém niedostatek; następnie okaże się antychryst w straszliwej postaci; niebo nie spuści wtedy ani rosy, ani deszczu, żadna chmura się nie pokaże, najmniejszy wietrzyk nie zawieje; antychryst będzie rządził 3 lata; Enoch i Eljasz będą posłani, żeby okazać jego kłamstwo i zginą podczas tego posłannictwa. Pan zaś wyśle aniołów z trąbami, aby na głos ich wszyscy zmartwychwstali: aniołowie, dokonawszy tego, uprzątną z całej ziemi święte obrazy, naczynia kościelne, kosztowne krzyże, księgi święte. Wtedy Pan skinie berłem mocy swej i podniosą się wszyscy ludzie, z antychrystem i sługami jego, w górę na obłoki; ziemię zaś aniołowie podpalą, aby ją oczyścić. Znów anioł, zwiastując przybycie Sędziego, zatrąbi tak, iż niebiosa i ziemia wstrząsną się. Chrystus przybędzie, w obłokach aniołów, na sąd. Przed nim staną wszyscy. Baranek otworzy księgę o 7 pieczęciach: przy oderwaniu pierwszej pieczęci, spadną gwiazdy z nieba; przy drugiej, słońce utraci ciepło i blask; przy trzeciej, firmament niebieski się stopi; przy czwartej, spadnie z nieba księżyc i t. d. Po oderwaniu siódmej pieczęci, sąd: najprzód antychryst ze złymi duchami będzie strącony do ciemności zewnętrznych, tak głęboko, że najcięższy kamień musiałby trzy lata spadać, zanimby spadł na dno tej ciemnej przepaści; dalej grecy i poganie, którzy nie uwierzyli w Pana Jezusa, będą wrzuceni do otchłani (ἅδης, łac. orcus), a żydzi, którzy ukrzyżowali Pana Jezusa, do piekła (tartarus). Co do chrześcjan: dobrych postawi Chrystus na swej prawicy, złych po lewicy; pierwszych otoczy światłością i ześle na ziemię, gdzie będą używać szczęścia, bez przymieszki najmniejszego zła; źli zaś w ciemnościach rozmaicie karani będą. — Potém całém objaśnieniu, Jan wraca na górę Tabor. Do oznaczenia wieku tego apokryfu może posłużyć wzmianka (w § 24 edycji Tischend.) „o patrjarchach, kapłanach i lewitach.“ Lücke (op. c. s. 151), biorąc „patrjarchów“ w tém znaczeniu, w jakiém zaczęto używać tego wyrazu na zachodzie (od półowy V w.), wnosi, że nie mógł ten apokryf być pisany przed V w. Byłby ten wniosek słusznym, gdyby pseudo-Jan po „patrjarchach“ położył „biskupów,“ lecz gdy ich opuszcza, widocznie przez „patrjarchów“ chce rozumieć „biskupów,“ w ogóle, jak to
- ↑ Wielka niepewność jest co do czasu, w którym on żył. Przyjmują jednak, że nie żył ani przed V, ani po IX w.
