Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 350.jpeg

342

Apologetyka.

ki. Zasadą, fundamentalną całego chrystjanizmu jest ta wielka prawda, że w Jezusie Chrystusie, Bóg, stawszy się człowiekiem, ukazał się na ziemi; że z jednej strony objawił on boską prawdę w całej pełności, a z drugiej, podniósł ludzkość z upadku moralnego i odkupił ją ze wszystkich następstw grzechu pierworodnego. Wiara w naukę i dzieło odkupienia Chrystusowego opiera się więc głównie na wierze w Bóstwo Chrystusa, w Jego posłannictwo i Objawienie; przeciwko tym też prawdom fundamentalnym, we wszystkich czasach, były wymierzane napaści nieprzyjaciół. Główném więc zadaniem apologetyki, jako umiejętności, jest udowodnienie tych prawd fundamentalnych, i odparcie napadów, których są przedmiotem. Zadanie to, według obecnego stanu nauki, może być rozwiązane następnym sposobem. Ukazanie się i działalność Chrystusa na ziemi jest Objawieniem Boskiém, w najwyższém znaczeniu. Apologetyka zatém powinna: 1) Wychodząc z pojęcia objawienia, wykazać naukowo początek i ciąg dalszy Objawienia (pierwotne i historyczne objawienie), jego stosunek do religji, nareszcie dać dokładne pojęcie form, w jakich ono występuje, t. j. natchnienia i cudu. 2) Okazać, że człowiek zdolny jest przyjąć objawienie, a mianowicie, że zdolność ku temu posiada, kto bezpośrednio odbiera słowo Boże, równie jak ci, którym bezpośrednio odbierający objawienie, to słowo dalej ogłasza, i nareszcie i ci, co nie odebrali objawienia bezpośrednio od tego, kto był pierwszém jego narzędziem, ale tylko je przyjmują przez podanie historyczne. 3) Potrzeba koniecznie w dwóch ostatnich razach, aby ten, kto pierwotnie był, albo jest prawdziwie organem Bożym, posiadał znaki, przy których możnaby to jego posłannictwo niezawodnie rozpoznać. Te znaki muszą uwydatniać się w pierwszym pośredniku objawienia, w jego osobie, w jego rozumie, w jego charakterze, w jego czynach, a szczególnie w cudach i proroctwach, jako dowodach jego boskiego posłannictwa. Trzecia ta część teorji objawienia jest właściwie jej częścią krytyczną. 4) Nareszcie, apologetyka powinna przedstawić środki, jakiemi się objawienie udziela: jedne z nich są zwyczajne, jak mowa ustna, pismo, symbol; inne, szczczególne środki, odnoszą się tylko do Objawienia chrześcjańskiego, a podchodzą wszystkie pod pojęcia Kościoła. Na fundamencie teorji objawienia opiera się udowodnienie Bóstwa Chrystusa i boskości chrystjanizmu, będącego uzupełnieniem i zakończeniem objawienia poprzedniego. Pod tym ostatnim względem, apologetyka chrześcjańska musi sięgnąć do dawniejszego Objawienia, zawartego w Starym Testamencie, na które się i Chrystus powoływał. Tym sposobem apologetyka wchodzi na grunt historyczny i wykazuje, jak w początku Objawienie Boskie było środkiem religijnego rozwoju ludzkości, jak, po rozproszenie ludów, musiało ono zamknąć się w jednym narodzie, u którego nietylko zachowało religję pierwotną, lecz i rozwinęło nowemi objawieniami. One to właśnie stanowią Objawienie Mojżeszowe i dawną religję żydowską. Lecz, że w obec judaizmu i poganizm rozwijał się aż do Chrystusa, przeto należy też przedstawić dzieje poganizmu, w jego początku, dalszych kolejach i głównych formach, aby ztąd wydobyć dowód, że z końcem czasów dawnych judaizm wprost, a poganizm bocznie przygotowywały do chrystjanizmu i że, zarówno jeden jak i drugi, wywoływały w ludziach pożądanie nowego objawienia. Tym sposobem dochodzimy do bezpośredniego udowodnienia boskiego początku chrystjanizmu, w którym teorja objawienia znajduje doskonałe zastosowanie i swe całkowite urzeczy-