Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 364.jpeg

356

Arabja.

nazwa do półwyspu Arabskiego, między zatoką Arabską i Perską, oceanem Indyjskim i linją idealną, między krańcowemi punktami obu zatok. Tak oznaczają granice Arabji sami jeografowie arabscy. W obszerniejszém znaczeniu, do Arabji zaliczają jeszcze kraj leżący na północy, między właściwą Arabją, Syrją, Eufratem i perejską Palestyną, i ziemie na zachód położone, między Egiptem, Palestyną i krańcowemi punktami zatoki Arabskiej. Obie części zalicza już do Arabji starożytny jeograf Ptolemeusz i nazywa pierwszą Arabia deserta, a drugą Arabia petraea, i dzieli zatém Arabję na trzy części: Arabję skalistą, szczęśliwą i pustynną. Jakkolwiek krajowi jeografowie nie znają tego podziału, jednakże my trzymać się go będziemy, gdyż Biblja oznacza kraje wchodzące w skład Arabii tak samo, jak Ptolemeusz. — Arabja skalista otrzymała nazwę od miasta Petra (skała), nie zaś od skalistej powierzchni gruntu, jakkolwiek i z tego względu mogłaby nosić nazwę skalistej. Południowo-zachodnią jej częścią jest półwysep Synai, z pasmem gór Tyh i pustynią tegoż imienia. Półwysep ten obejmują dwa ramiona, utworzone przez wody morza Czerwonego (zatoki Arabskiej), z których jedno, zatoka Heroopolitańska, otrzymało nazwę od dawnego miasta Heroopolis, leżącego na północnym jego krańcu, a teraz nazywa się, od miasta Suez, zatoką Suezką; drugie zaś, zatoka Elamicka, tak nazwane od miasta Elath, Eloth, o którém kilkakrotnie wspomina Biblja (Deut. 2, 8. III Kr. 9, 26. IV Kr. 14, 22. Grecy nazywali je Αἰλάνη, Ἀίλανα, Ἒλανα), teraz zaś nazywające się zatoką Akabah (spadzista pochyłość), od pasma gór Edomickich, które w tém miejscu ostrą spadzistością się kończą. Półwysep ten stanowi górzystą wyżynę, przeciętą wielu dolinami i wąwozami, pokrytą słabą roślinnością. Najważniejszemi górami są Synai i Horeb. Od pierwszej, u której stóp lud izraelski prawodawstwo swe otrzymał, półwysep nosi swoje nazwisko. Grunt jest po większej części piaszczysty, rosną tu akacje, palmowe drzewa i drobniejsze krzewy; roślinność jest bogatsza tam, gdzie nie zbywa na wodzie. Mieszkańcami byli, za czasów Mojżesza, Madjanici i Amalecyci. Jetro, u którego Mojżesz przebywał dłużej w blizkości Horebu, był kapłanem Madjanitów (Exod. 2, 16. 3, 1), a z Amalecytami musiał walczyć lud izraelski, zaraz po przebyciu morza Czerwonego (Exod. 17, 8 sq.). Siedziby obu tych pokoleń rozciągały się na północo-zachód do Peluzjum. Na wschód i północo-wschód leżało terrytorjum Edomitów, od południowych wybrzeży morza Czerwonego do zatoki Elamickiej, kraj górzysty, przerznięty dolinami i wąwozami, łatwo dający się obronić przeciwko napadom nieprzyjacielskim, w ogóle żyzny, szczególniej w miejscach, gdzie są źródła i rzeki. Najdawniejszymi mieszkańcami tego kraju byli Horyci (mieszkańcy jaskiń, pieczar); za czasów patrjarchalnych udał się w tamte strony Ezaw, gdzie w krótkim czasie jego potomstwo się rozmnożyło i wyparło Horytów. Na północ Edomu, siedziby Moabitów i Ammonitów zajmowały północną część Arabji skalistej. Północną granicą Moabitów, od czasu, jak Amorejczycy zajęli kraj między rzekami Arnon i Jabbok, była rzeka Arnon (Num. 21, 13. 26); na północ Moabitów leżał kraj Ammonitów. Kraj to był w ogóle żyzny, obfitujący w zboże, owoce, wino (Rut. 1, 1. Iz. 16, 8—10) i w dobre pastwiska (IV Kr. 3, 4). Główną rzeką tego kraju jest wyżej wspomniany Arnon; na południe od niego płynący Sered, który wpada do morza Martwego, mniejszego jest znaczenia. Grunt górzysty. Najważniejszém pasmem gór jest Abarim. Nazwę swoją otrzymali Moabici i Ammonici od