Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.1 371.jpeg

363

Aram.

dzisiejsze Ard-el-Hule, leżące u stóp Antylibanu, w pobliżu źródeł Jordanu. Zdaje się, że za czasów Dawida byli tam także królowie oddzielni. — Wspomina jeszcze Pismo św. inne części Aramu, bez wyraźnego dodania im tej ogólnej nazwy, a mianowicie: a) Emath (Hamath), okolica przy północnych granicach Palestyny, z miastem tego nazwiska (Num. 13, 21. Joz. 13, 5. III Kr. 8, 65. IV Kr. 14, 25. Amos 6, 14), rozciągała się ku Damaszkowi (Jer. 49, 23. Ezech. 47, 16), w pobliżu Libanu (Sędz. 3, 3). Podług Gen. 10, 18. Chananejczycy zamieszkiwali Emath. Za czaców Dawida panował tam król nazwiskiem Thou (Thoi), żyjący z Dawidem na przyjacielskiej stopie (II Kr. 8, 9). Za czasów Ezechjasza miasto to zdobyli Assyryjczycy (IV Kr. 18, 34. Iz. 10, 9). Zdaje się, że Salomon czas jakiś panował także w Emath (II Paral. 8, 4). Za greckiego panowania, miasto nazywało się Epifanja, prawdopodobnie od Antjocha Epifana, jak już i św. Hieronim twierdzi (Onom. s. v. Aemath). b) Arfad (Arphad, Arpad), wspominany w Piśmie św. razem z Emath, zapewne z niém sąsiednie, miał swego króla (IV Kr. 19, 13. Iz. 37, 13). Że Arfad jest to samo co Aradus, albo Rafane w pobliżu Emath, albo wioską Arpha na wschodniej granicy tetrarchji Heroda Agryppy, są to tylko niczém nieuzasadnione domniemywania (Cfr. Winer, Bibl. Real.), c) Auran (Hauran), prawdopodobnie od hor — jaskinia, ponieważ kraj ten obfitował w jaskinie, służące rozbójnikom za schronienie (Jos. Ant. XV. 10, 1). u Ezechjela, w określeniu przyszłych granic odnowionego państwa Izraelskiego, jako strona pograniczna od północo-wschodu; prawdopodobnie też jest to późniejsza Auranitis, której nazwa powstała z Auran, a i dziś strona ta, u geografów arabskich, nazywa się Hauran. Już 70 tłum. Ezechjelowe (47, 16) Auran przetłumaczyli na Auranitis i Oranitis. Leżało tedy Auran na zachód Galilejskiego morza, z tamtej strony Gaulonitydy i na południe od Damaszku; dokładniej jednak granic oznaczyć nie podobna. Od wschodu jest to okolica górzysta, zresztą plaska i żyzna. Więcej w art. Auran. d) Gessur (most), okolica na wschód Jordanu, pomiędzy Hermonem, Maacha, Bazan, i północną granicą Palestyny (Deut. 3, 4. Joz. 12, 5. 13, 13). Za czasów Dawida panował tam Tholomai (Thalmai); córkę jego poślubił Dawid i miał z niej Absalona, który też, po zabiciu Amnona, chronił się przez trzy lata w Gessur (II Kr. 13, 37). Nazwę tego kraju wywodzą niektórzy od mostu Jakóbowego, jaki był w tamtych stronach na Jordanie, e) Abilene (o. t. a.). — Z tego więc, co dotąd powiedziano, łatwo pojąć, dla czego Biblja mówi nie o królu, ale o królach Aramu (III Kr. 10, 29). I gdy Benadad, król Damaszku, miał 32 sprzymierzonych królów (III Kr. 20, 1), mogli to być głównie tylko syryjscy, a może jeszcze i mezopotamscy królowie. Pierwsze pomiędzy nimi miejsce za czasów Dawida miał król Soba (I Kr. 19, 47. II Kr. 8 i 10), później król Damaszku (III Kr. 15, 18—22). Po podziale państwa Izraelskiego, zwrócili oni swoje zamysły przeciwko rozdwojonemu Izraelowi, prowadzili też wojny przeciwko niemu z różném powodzeniem, dopóki nareszcie Achaz, król judzki, nie wezwał na pomoc króla assyryjskiego, przeciwko sprzymierzonym sobie krolom syryjskiemu i izraelskiemu. Król assyryjski przyjął prośbę Achaza, zdobył Damaszek, zabił króla Razina i zamienił Syrję na prowincję assyryjską (IV Kr. 16, 7—9). Odtąd Syrja na długo straciła swoją niepodległość, później bowiem była pod panowaniem Babilonu i Persji. Po