jeneralnych wikarjatach: Jafna i Colombo, liczy przeszło 200,000 chrześcjańskich wyznawców. Na Pulo-Penang istnieje katolickie missyjne seminarjum. Posiadłości hollenderskie, obejmujące Jawę, Sumatrę, Borneo, Celebes, mają jeneralny wikarjat w Batawji, z 40,000 wiernych. Od czasu ostatnich prześladowań, wymierzonych przeciwko jeneralnemu wikarjuszowi van Groot, Kościół i tu zaczyna coraz większej swobody używać. Portugalskie posiadłości obejmują wyspę Timor, z częściami Flores i Sabrao; w nich mieszka 140,000 katolików, pod zarządem biskupa Makao. Hiszpańskie posiadłości: Filipiny, Manginadao, Sulu i część Palavan, mają 4 miljony ludności katolickiej, a 1 miljon pogańskiej i mahometańskiej. Znajduje się tu arcybiskupstwo Manilli i trzy biskupstwa: Neo-Segovia, Neo-Caceres i Zebu. — Mozolną pracą, od 300 lat podejmowaną, Kościół zdobył sobie trwałe podstawy nawet w Chinach; trudno wszakże oznaczyć tu liczbę wiernych. Liczne wikarjaty mogą łatwo być zamienione na biskupstwa. Pod opieką Portugalji powstało tu biskupstwo Makao. Biskupstwo pekińskie zostaje pod zarządem jen. wikarjusza. Nawet do Korei, tak długo zupełnie niedostępnej, przeniknęła religja chrześcjańska i ustanowiony tu jen. wikarjat coraz liczniejszą ma owczarnię, ale, niestety! kraj ten ciągle nosić musi nazwę ojczyzny męczenników. O Tybecie ob. art. O stanie chrześcjaństwa w Japonji nieliczne posiadamy wiadomości; w głębi kraju miały się wszakże przechować ślady dawnych katolickich osad; chrześcjanie cudzoziemcy mają tam zupełną swobodę wiary, ale krajowcy ulegają wciąż prześladowaniu. (Wetzer). J. N.
Azjarchowie. Dzie. Apost. mają ten wyraz 19, 31, w tekście greckim τινές δε Ἀσιαρχῶν. Alytarchia była, w prowincjach rzymsko-azjatyckich, urzędem publicznym, podobnym do edylostwa w Rzymie, mającego czuwać nad igrzyskami i walkami gladjatorów, wyprawianemi na cześć bogów i cesarza, a na które azjarchowie sami łożyli koszta (zkąd ich nazwa, może od alites, liktor, sługa publiczny, którym przewodniczyli). Według rozmaitych prowincji, nazywali się syrjarkami, kappadokarkami, licjarkami. Azjarchowie tedy byli edylami Azji, to jest Azji właściwej, Asia propria. Każde miasto wybierało jednego poważnego obywatela, niekoniecznie kapłana, do spełniania tego obowiązku. W czasie jesiennego porównania dnia z nocą, ci wybrani zbierali się do jednego z głównych miast Azji, Efezu, Smyrny i t. p., wybierali dziesięciu z pomiędzy siebie i ci właśnie formowali właściwe kollegjum, τὸν κοινόν, którego urząd trwał przez jeden rok. Tych dziesięciu wybierało z pomiędzy siebie prezydenta, którego potwierdzał prokonsul; był to azjarcha najwyższy; liczono lata według ich imon, jak według imion konsulów w Rzymie (Euseb. Hist eccl. IV 15). Tertuljan nazywa ich praesides sacerdotales (De spect., 2); Rufin nazywa ich numerarios (Euseb. Histor. eccl., IV 15). Cfr. Wesseling, Diss. de Asiarchis, Ultraj. 1753.
Aziongaber (hebr. Etzion Gaber, 70: Gasion Gaber) miasto idumejskie, portowe, nad wschodniém ramieniem zatoki Arabskiej (sinus Aelanites). Izraelici mieli tu stację, w czasie swej podróży do Chanaan (Num. 33, 35. Deut. 2, 8); Salomon i Jozafat wyprawiali ztąd okręty do Ofir (III Reg. 9, 26. 22, 49. II Paralip. 8, 17). Dziś nie ma żadnego śladu tego miasta. X. W. K.
Azor Jan, ur. w Lorca, w Hiszpanji, w młodości już okazywał wielkie zamiłowanie do pracy naukowej, kształcił się w szkołach jezuickich
