datującej jeszcze od wojen krzyżowych. W jednym liście nawet, sułtan zaleca Papieżowi Mikołaja Cibo, synowca Innocentego VIII, do godności kardynalskiej; w innym znowu liście prosi Aleksandra VI o zgładzenie ze świata Dżema, brata sułtańskiego, jeżeliby król Francji Karol VIII, który, po zdobyciu Neapolu, miał zamiar Turkom wojnę wydać, chciał Dżema zabrać z Rzymu i, jako pretendenta, do tronu prowadzić. Za to obiecywał Papieżowi i państwom chrześcjańskim trwały pokój. Sama treść tych listów nieprawdopodobna, jako też okoliczność, że listy te w kurs puścił nieprzyjaciel Aleksandra, Jan de Rovere, brat kardynała de Rovere, budzą powątpiewania co do autentyczności tej korespondencji, a tém bardziej, co do udziału Aleksandra VI w śmierci (jakoby otrucia) Dżema. Najprawdopodobniejsze jest tu opowiadanie Burcharda, według którego Dżem umarł, nie mogąc znieść trybu życia sobie niezwykłego (ex esu seu potu statui suo non convenienti vita est functus). Co się tyczy autentyczności owych listów, należy i to przytoczyć, że Malipiero, historyk wenecki, przedrukowany w Archivio storico italiano (1843—44), wyraźnie wzmiankuje, iż 1498 Ludwik Moro z Medjolanu skłonił Papieża Aleksandra VI, do wysłania posła do padyszacha, z namową, ażeby atakował Wenecję, co dość się zgadza z treścią jednego z listów Burchardowych. J. v. Hammer, Osmanische Gesch. t. I p. 620, Pesth 1840. Roscoë. Leben Papst Leos X, t. I p. 214, ueb. von Glaser u. Henke. (Höfler). W. B.
Bajulator, z łacińskiego, od bajulare, nosić, dźwigać; nazywa się ten, co nosi figurkę resurrekcji, albo krzyża, na processjach wielkanocnych.
Bajus Michał, u Francuzów de Bay, słynny teolog w. XVI w lowańskim uniwersytecie, poprzednik Jansenjusza (ob.). Urodzony w Melin, w Belgji, r. 1513, chlubnie ukończył swoje nauki uniwersyteckie w Lowanium, r. 1535, ze stopniem magistra artium. Przyjęty naówczas do alumnatu papiezkiego w tém mieście, pięć lat słuchał teologji, a przez swoje wzorowe postępowanie i zdolności, takie sobie zjednał uznanie, że r. 1541 został przełożonym kollegjum Standenk. Trzy lata sprawował te obowiązki, a od roku 1544 — 1550 z wielkim pożytkiem nauczał filozofji. W trakcie tego otrzymał stopień licencjata, a w r. 1550 doktora teologji; w następnym zaś roku mianowany został professorem Pisma św. na fakultecie teologicznym. Katedrę tę, mimo przeciwności, zachował aż do śmierci (16 Wrześ. 1589). Uczony teolog i kapłan nieskazitelnego życia, pomimo błędów swojej nauki, Bajus był ceniony przez współczesnych: r. 1575 został dziekanem kollegjaty św. Piotra, w 1578 kanclerzem uniwersytetu, a w końcu jeneralnym inkwizytorem w Niderlandach. Kontrowersja, do jakiej dał powód, wraz ze swoim uczniem i kolegą Janem Hessels (który um. w 1566 r., mając lat 44, a którego nie należy mieszać z Janem Leonardem Hessels, zmarłym w Trydencie 1551), rozpoczęła się z nowej metody, a potém rozciągnęła się i do nauki, jaka z tej metody wypłynęła. Dwóm tym przyjaciołom scholastyka nie podobała się dla tego, że, wedle ich zdania, zanadto zaniedbywała Pismo Św., a to tém bardziej, że właśnie wówczas zarozumiałość, z jaką mniemani reformatorowie szczycili się biblijną swoją nauką, więcej niż kiedy skłaniać była powinna katolików do nauk biblijnych. Nauka ojców Kościoła nie zdawała im się także dosyć uprawianą pomiędzy scholastykami. Zamiast argumentów djalektycznych, nagromadzonych w szkole, domagali się oni, aby po prostu, lecz gruntownie traktowano Ojców św. Cyprjana, Ambrożego, Hieronima, Grze-
