Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 114.jpeg

107

Belgja.

tyzm tak mało miał widoków w Belgji, że dłuższe panowanie Hollendrów prawdopodobnie przyłożyłoby się do jeszcze większego wzmożenia katolickich uczuć, gdyby nie systematyczne dezorganizowanie Kościoła. Pierwszym wielkim rezultatem oderwania się od Hollandji była zupełna niezawisłość Kościoła, zawarowana konstytucją, wkładająca nadto na państwo obowiązek obmyślenia środków na utrzymanie duchowieństwa rozmaitych wyznań. Na budżecie państwa Kościół katolicki ma 3,400,000 fr. Zawieranie oddzielnego konkordatu było zbyteczne, chociaż większej części postanowień konkordatu z 1827 zostawiono moc obowiązującą. Od czasu ogłoszenia konstytucji ustał wszelki wpływ świecki na sprawy kościelne. Ustanowiono sześć djecezji i odtąd Belgja stanowi oddzielną prowincję kościelną, z arcybiskupem mechlińskim, jako prymasem, na czele i z pięciu biskupstwami: Lüttich, Namur, Tournay, Brügge i Gandawa. Mechlin (Mocheln, po francuzku Malines, po łacinie Malinae, Maglinia, Machlinia, Mechlinia, albo Michliniae). Od r. 1559 biskupstwo i metropolja. Po konkordacie 1827 r. rozciągało się na obie prowincje południowej Brabancji i Antwerpji. Dochód arcybiskupa 10,000 florenów. Kapituła ma 12 kanoników, a żadnego prałata. Wiernych 1,218,661, w 24 dekanatach 51 probostw i 508 sukursaljów. W granicach tej archidjecezji leży dawne biskupie miasto Antwerpia (Antorf), po hiszpańsku Amberes, po francuzku Anvers. Djecezja ta trwała od 1559 do rewolucji francuzkiej. — Lüttich, po flamandzku Luyk, po francuzku Liège, po łacinie Leodica, Leodium, Leodicum i Legia rozciąga się na prowincje Lüttich i Limburg. Dochód biskupstwa wynosi 13,000 fr. Kapituła składa się z 3 prałatów 10 kanoników. Djecezja ma 36 dekanatów, z 36 probostwami i 577 sukursaljami. Pierwotną stolicą biskupstwa było Tongres albo Tongern, albo Aduatica Tungrorum, Tongri, w dzisiejszej prowincji belgijskiej Limburg. Djecezja Tungrorum była najdawniejszą i aż do czasów Karola W. jedyną sufraganją Kolonji, z którą jednakowej jest starożytności. Katalogi tych biskupów rozpoczynają się od Materna, który żył w początku IV w. Podług podania, kościół ten miał być założony jeszcze w I wieku przez Materna, ucznia św. Piotra. Pierwszy, historycznie znany, biskup jest dopiero Serwacy, który 359 r. był na soborze w Rimini. Po powrocie swoim z Sardyki, z powodu niebezpieczeństwa ze strony Hunnów, albo jak chcą inni, ponieważ miasto jego prawie zupełnie zburzone było, przeniósł swoją stolicę do Mastricht, dawnego Trajectum ad Mosam (Maas Trecht), albo Trajectum superius (wyższa przeprawa) Rzymian. R. 709 albo 721 przeniesiona była stolica do Lüttich, djecezja jednak nazywała się tongreńską aż do r. 961. Biskupstwo Lüttich należało do cesarstwa Niemieckiego, biskup był księciem państwa, a nadto nosił tytuł księcia Bouillon, ponieważ biskup Obart księstwo to od sławnego księcia Godfryda kupił, czy też w darze otrzymał. Wielka ta posiadłość w XVII wieku przeszła do rodziny de la Tour d’Auvergne. Pomimo tego, świeckie panowanie księcia biskupa jeszcze do półowy przeszłego wieku rozciągało się do 52 opactw, 26 miast i 1,400 wsi, z których dochody szły na biskupa i kapitułę. Kanoników było 52 (czasem 60). R. 1791 Francuzi zajęli tę okolicę, a kongres wiedeński zatwierdził sekularyzację tego biskupiego księstwa i oddał je Niderlandom. — Namur, dawniej także Namon, Namurcum zwane, do r. 1559 należało do biskupstwa Lüttich; odtąd zostało stolicą biskupią, zależną od metropolji