Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 125.jpeg

118

Bellarmin.

czyniła ustępstwa i nie chciała cofnąć większej części swych rozporządzeń, które dały powód do całego zajścia. Pomoc Henryka IV dodawała Wenecji buty; tym sposobem polityka, godna zaiste Machiavela, odniosła trjumf tą razą. Drugiém, w tymże samym czasie, zajściem, w którém czynny udział przyjął także Bellarmin, był spór z rządem angielskim, o położenie tamtejszych katolików. Jakób I uciskał swych katolickich poddanych i nałożył na nich, z powodu ich wyznania religijnego, kary pieniężne. I tak, kto nie chciał w osobie królewskiej uznawać najwyższej głowy Kościoła, kto tém samém nie chciał odstąpić wiary katolickiej, musiał płacić 20 funtów szterlingów co miesiąc; każdy znowu protestant, przyjmujący do siebie na służbę katolików, był karany 10 funtami miesięcznie (Lingard, Gesch. v. England, t. IX p. 34, 80). Nakazano oddzielną, nową rotę przysięgi dla katolików, a każdy jej odmawiający, miał podlegać wieczystej bannicji. Katolicy angielscy niepewni, czy mogą czystém sumieniem składać wymaganą przysięgę, prosili o zdanie Rzymu, i gdy Paweł V uznał tę przysięgę za niegodziwą, król Jakób kazał prześladować katolików jak najsrożej: wielu kapłanów skazał na szafot i męczeńską śmiercią pokarał; i jednocześnie wystąpił do walki na polu teologiczném, wydając broszurę pod tytułem: Triplici nodo triplex cuneus. sive Apologia pro juram. fidelit. gdzie usiłował usprawiedliwić i swe barbarzyństwo i nakazaną rotę przysięgi. Pracował on tak usilnie nad tém pismem swojém, iż zaniedbał wszystkie sprawy państwa, przez długi czas nie przyjmował nawet ministrów, cały oddany naradom ze swymi teologami, aż do czasu ukazania się książki w 1608 roku (Londini). Kardynał Bellarmin był głównym przedmiotem polemicznych wycieczek króla Jakóba. Bellarmin bowiem, w piśmie wystosowaném do Blackwella, archiprezbytera katolickiego, wypowiedział jasno swe zdanie, iż żądana rota przysięgi jest nie dozwoloną. Bellarmin, przez delikatność, odpowiedział bezimiennie, a raczej pod przybraném nazwiskiem Math. Torti: Responsio ad librum cui titulus: Triplici nodo triplex cuneus sive Apologia pro juramento fidelitatis (Dzieło było przedrukowane w Wilnie, apud J. Karzanum 1610 roku in 4°, z nadpisem właściwego autora). Jakób na nowo zamknął się z teologami i pracował nad nowém, znacznie powiększoném wydaniem swojej Apologji, aby już nieodbicie dowieść, iż Papież jest antychrystem. Dołączona tu być miała dyssertacja na księgę Objawienia św. Jana. Nagle jednak, po kilku miesiącach pracy, Jakób zniszczył wszystko i skończył na nowém ogłoszeniu dawnej Apologji, ze wstepem na co też ze swej strony odpowiedział Bellarmin, książeczką pod napisem: Pro responsione sua ad librum Jacobi, Britanniae regis. Nowém nadto dziełem polemiczném, w sprawie króla Jakóba, był traktat uczonego kardynała pod tytułem: De potestate Summi Pontificis in rebus temporalibus, contra Guil. Barclaium, Romae 1610. Wilchelm Barclay, znakomity w swej epoce prawnik szkocki, gdy, z powodu swej wiary katolickiej, nie mógł w ojczyznie otrzymać żadnego urzędu, udawszy się do Francji dostał posadę professora prawa w Angers i napisał tam książkę o władzy papiezkiej, De potestate Papae, gdzie starał się osłabić nieco przewagę i ścieśnić granice najwyższej władzy papiezkiej. Dzieło to wydał, dopiero w pięć lat po śmierci autora (1605), syn jego Jan, właśnie w chwili, gdy Bellarmin wiódł swój spór naukowy z królem Jakóbem. Kardynał nasz tém bardziej widział się w konieczności wystąpienia przeciwko rzeczonemu pismu, iż