Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 161.jpeg

152

Benedyktyni.

w którym, razem z wielu zakonnikami, padł ofiarą miłości chrześcjańskiej przy pielęgnowaniu chorych, dotkniętych morowém powietrzém. Kościół zaliczył go do świętych. Nowa kongregacja odznaczała się surowością i prostotą życia. Wkrótce powstały klasztory nowej reguły w Sienna, Arezzo, Florencji (1334), Camprena, Volteria (1339), St. Geminian, Eugubio, Foligni i innych miejscach. Papieże: Jan XXII i Klemens VI, gorąco popierali nowe stowarzyszenie. Jenerałów obierano z początku na rok, później na trzy, a od 1570 roku na cztery lata. W czasie największego wzrostu, zakon ten liczył 80 klasztorów, dzielących się na sześć prowincji. Przełożeni klasztorów mają tytuł opatów i są obierani, podobnie jak wizytatorzy, na trzy lata. Jenerał obowiązany jest, przynajmniej raz w czasie swego urzędowania, zwiedzić wszystkie klasztory. Kongregacja dostarczyła Kościołowi kilku świętych i wielu biskupów. Zakonnicy co tydzień odbywają konferencje, na których wyjaśniają sobie teologiczne pytania. Niektóre klasztory słynęły z pielęgnowania nauk teologicznych, filozofji i sztuk pięknych. Ubiór zakonników jest benedyktyński, lecz koloru białego. W królestwie Neapolitańskiém, według tej reguły, powstało kilka żeńskich klasztorów. Zakonnice nosiły białą suknię, szkaplerz i czarny welon; w chórze używały białego habitu. Oliwetanie w ostatnich czasach mieli już tylko cztery klasztory: Monte-Oliveto, św. Franciszki w Rzymie, jeden pod Genuą i jeden pod Palermo. W 1582 Papież Grzegorz XIII połączył z oliwetanami kongregację Bożego Ciała, którą założył 1328 roku świecki ksiądz Andrzej Paolo z Assyżu, za pozwoleniem biskupa z Nocery, w Umbrji, według reguły św. Benedykta, obserwacji cysterskiej, ku czci Zbawiciela w Sakramencie Ołtarza. Papieże Grzegorz XI (1377) i Bonifacy IX (1393) zatwierdzili nową kongregację i nadali jej przywileje cystersów. Miała ona 15 klasztorów: najstarszym był od 1397 roku klasztor St. Maria in Campis pod Foligni, lecz w 1582 zakon liczył kilka tylko klasztorów, w skutek czego, na prośbę jenerała Jana Chrzciciela Vallati, Papież połączył go z kongregacją Monte-Oliveto. — Jeżeli już w XIII wieku zakon benedyktyński, nawet w kwitnących swoich odroślach, został prześcigniony przez zakony żebrzące, to tém więcej przed nowopowstającemi ustępować musiał. Zakon posiadał wprawdzie wielkie bogactwa: niektóre klasztory używały książęcej potęgi i znaczenia, lecz właśnie w skutek tego coraz więcej oddalał się od ludu i utrzymywał się raczej wspomnieniem wielkiej przeszłości, niż późniejszemi zasługami. Fundacje benedyktyńskie służyły często do wyposażenia młodszych potomków szlacheckich familji, w skutek czego klasztory zapełniały się ludźmi przywykłymi do życia światowego, którzy o niczém inném nie wiedzieli, jak o władaniu bronią i polowaniu, a ufni w protekcję potężnych rodów swoich, pomimo ślubów, nie porzucali obyczajów nabytych w ojcowskich zamkach. Groźnie występował Rzym przeciwko nadużyciom: bulla Klemensa V (1311), zwana Clementina, i Benedykta XII (1336), zwana Benedictina, zawierają energiczne przeciwko tym nadużyciom środki. Kapituły prowincjonalne i wizytatorzy mieli czuwać nad ścisłém wykonywaniem reguły: ograniczono zbytek, położono tamę trwonieniu majątku zakonnego, ukrócono samowolę opatów, wyznaczeniem zdolnych nauczycieli usiłowano zapobiedz wkradającemu się nieuctwu i t. d. Z Benedictiny okazuje się, że zakon miał wówczas