Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 206.jpeg

193

Berengarjusz.

dlitwy i przez słowa Zbawiciela naszego, istotnie (substantialiter) przemieniają się w prawdziwe, właściwe i życiodawcze Ciało, jak również w Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa; że, po konsekracji, jest to prawdziwe Ciało Chrystusa, który z Dziewicy urodzony, dla zbawienia świata ofiarowany, na krzyżu wisiał i siedzi na prawicy Ojca, — i prawdziwa krew Chrystusa, która z boku Jego płynęła, — i to nie tylko przez znak i moc sakramentu, lecz podług właściwości natury i prawdziwej istoty. Tak wierzę i nigdy nie będę uczyć niczego, coby się téj wierze sprzeciwiało, do czego mi Panie Boże dopomóż i Jego św. Ewangelja.“ To jest ostatnia formuła, którą Bereng. poprzysiągł. Ale i tę formułę przez naciągania sofistyczne na swoją tłumaczył stronę i do dawnego wrócił błędu. Na synodzie w Bordeaux (1080) sprawa Berengarjusza znowu wystąpiła. W ośm lat potém (1088) umarł Bereng. na wyspie Côme pod Tours. Pogodziwszy się z Kościołem, po odbyciu ciężkiej pokuty, zakończył on życie w sam dzień Trzech Króli. Z bolesnym jękiem miał on zawołać: „Dziś ukaże mi się Pan mój Jezus Chrystus albo w chwale swojej, z powodu mojej pokuty, albo dla sądu, z powodu innych“ (których B. w błąd wprowadził. Guilelm Malmesbur.). — Teraz pozostaje nam tylko przedstawić właściwą naukę B. o Eucharystji. Z rozmaitych jego wyrzeczeń to tylko z pewnością wnosić można, że odrzucał on przeistaczanie się przez konsekrację chleba i wina w Ciało i Krew Chrystusa. Podług Guitmunda (de Corp. et Sang. Christi), wszyscy stronnicy B. w tym jednym punkcie zgadzali się między sobą, co do innych zaś trzymali się dwóch zdań odmiennych. Jedni uważali chléb i wino za cień i figurę Ciała i Krwi Chrystusa, drudzy utrzymywali, że Ciało i Krew Zbawiciela znajdują się, jakkolwiek ukryte, w chlebie i winie. I takie miało być subtelniejsze rozumienie samego Berengarjusza (Guitmund l. c. Multum in hoc differunt (Berengariani) quod alii nihil omnino de Corpore et Sanguine Domini sacramentis istis inesse, sed tantummodo umbras haec et figuras esse dicunt. Alii vero dicunt, ibi Corpus et Saguinem Domini revera, sed latenter contineri, et ut sumi possint, quodammodo (ut ita dixerim) impanari. Et hanc ipsius Berengarii subtiliorem esse sententiam ajunt). Jeszcze o dwóch mniemaniach, z czasów sporów Bereng., wspomina Guitmund. Jedni utrzymywali, że chleb i wino w części tylko przeistaczają się, w części zaś pozostają chlebem i winem; inni znowu twierdzili, że chleb i wino całkowicie przemieniają się w Ciało i Krew Chrystusa, lecz powracają do pierwotnego stanu, jeżeli je przyjmnje człowiek w grzechu zostający (Guitmund l. c. Alii vero, non quidem jam Berengariani, sed acerrime Berengario repugnantes, argumentis tamen ejus, et quibusdam verbis Domini paulisper offensi, solebant olim putare, quod panis et vinum ex parte mutentur, et ex parte remaneant. Aliis vero videbatur panem et vinum ex toto quidem mutari, sed cum indigni accedunt ad communicandum, Carnem Domini et Sanguinem iterum in panem et vinum reverti). Gdyby to, cośmy wyżej przytoczyli, było subtelniejszém pojmowaniem Ber., to jego nauka byłaby teorją impanacji (ob.), wznowioną później przez Lutra. Ale gdy Luter utrzymywał, iż wiara sprawuje to, że Chrystus jest obecny w chlebie i winie, Bereng. nigdy nie twierdził, że wiara przystępującego sprawuje impanację. Różnica ta jednak między Bereng. i Lutrem nie usuwa podobieństwa, a nawet tożsamości dwóch nauk o sakramencie Eucharystji. Podług Guitmunda, Berengarjusz przyjmował obecność Chrystusa w chlebie i winie. Nauka Be-