reng. zgadza się więc z luterską w tém, że można dla niej także użyć nazwy impanacji, gdyż dopuszcza ona obecność Chrystusa w chlebie i winie bez transsubstancjacji. Lecz Bereng. idzie dalej niż Luter, badając sposób urzeczywistnienia impanacji, i w dalszém rozwinięciu swoich myśli dochodzi do wywodów, które później spotykamy w nauce Kalwina. Jeżeli zestawimy rozumowanie Kalwina o Eucharystji z herezją, Bereng., to przekonamy się dowodnie, że heretyk XI w. był nauczycielem heretyka XVI wieku. — Kalwin uczył: „że Ciało Chrystusa rzeczywiście jest obecne w Eucharystji, że je wierny pożywa, że (jak się dalej objaśnia) jednocześnie z pożyciem zmysłowych żywiołów, które pod każdym względem pozostają tém, czém są, i tylko oznaczają Ciało i Krew Chrystusową, zstępuje do duszy przystępującego siła wypływająca z Ciała Chrystusa, które jest w Niebie“ (Calv. Institut. IV 17. Möhler, Symbol. 328). Podług wyrażenia, użytego w traktacie De sacra coena (wynalezionego w Brunswiku i wyd. przez Lessinga 1770 r., a później w Berlinie 1834), chléb konsekrowany nie traci własności swej natury i pozostaje nieprzeistoczonym (Panis consecratus in altari non amisit naturae proprietatem). W liście do Adelmanna, Bereng. nazywa sakramenta: znakami, figurami, podobieństwami, zadatkami, signa, figurae, similitudines, pignora. Pod temi znakami ukrywa się Ciało Chrystusa, lecz tylko dla duchowego człowieka; prawdziwe Ciało Chrystusa jest przytomne i spożywają je duchowo ci, którzy do Ciała Chrystusowego należą (Epist. ad Adelm. Fragm. I Cum constat nihilominus, verum Christi Corpus in ipsa mensa proponi, sed spiritualiter interiori homini: verum in ea Christi Corpus ab his dumtaxat, qui Christi membra sunt, incorruptum, intaminatum, inattritumque spiritualiter manducari). Nazywanie chleba po konsekracji Ciałem Chrystusa jest przenośnią, podobnie jak nazywamy Chrystusa barankiem, kamieniem węgielnym i t. d. (Bereng. De sacra coena: Non minus tropica locutione dicitur: panis qui ponitur in altari, post consecrationem est Corpus Christi, et vinum Sanguis, quam dicitur: Christus est leo, Christus est agnus, Christus est summus angularis lapis). W trzecim ustępie listu do Adelmana Bereng. mówi: ponieważ Ciało Chrystusa przy Eucharystji pozostaje w niebie i nie dokonywa się w niém żadna zmysłowa przemiana i przebywa ono w doskonałej jedności, spożywanie więc dokonywa się tylko duchowo w taki sposób, że duch pożywającego wznosi się do Ciała Chrystusa, pozostającego w niebie. Ponieważ Ciało Chrystusa trwać będzie do skończenia świata, wierni więc przyjmują nie Chrystusa zstępującego z niebios, lecz przebywającego na niebiosach (Se ad refectionem animae suae accipere nisi totam et integram Dei sui Carnem, non autem coelo devocatam, sed in coelo manentem, quod ore corporis fieri ratio nulla permittit, cordis, ad videndum Deum mundati, devotione spatiosissima, nulla indignitate, nullis fieri prohibetur angustiis). Błędy więc heretyków XVI w. są odgrzewanemi błędami Berengarjusza. Gdy Bereng. mów, że chleb i wino, nawet po konsekrecji, oznaczają tylko, lecz nie są Ciałem i Krwią Chrystusa, że jest to tylko pozbawione swej treści wspomnienie, bez rzeczywistej obecności Chrystusa w sakramencie, widzimy w tej nauce jeszcze i naukę trzeciego reformatora, Zwingliego. (Staudenmeier) J. N.
Berent. 1. Szymon, jezuita, towarzyszył księciu Aleksandrowi, synowi Zygmunta III, kr. polskiego, w jego podróży po Niemczech i Włoszech. Przez 6 lat rządził seminarjum w Brunsbergu i tamże um. d 16 Maja 1640 r. Wydał wiele dzieł bezimiennie, z których Brown w swojej
