Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 384.jpeg

369

Biskup.

sq. w jego Bullarzu t. 4 p. 306 sq.), według obrzędu pontyfikatem rzymskim przepisanego (Pont. Rom. tit. 13, De consecr. electi in episc.), przez namaszczenie chryzmem (C. 1 § 9 de Sacra Unct. I 15). Przy konsekracji nowy biskup winien złożyć przysięgę na wierność i posłuszeństwo Stolicy Apostolskiej; jest to zwyczaj dawny, mający na celu ustalenie jedności kościelnej. Jak wszyscy duchowni w djecezji, składają przyrzeczenie kanonicznego posłuszeństwa biskupowi swemu, jak dawniej biskupi prowincji składali przysięgę swemu metropolicie, tak teraz składają takową Stolicy św. Od VII w. sobory postanowiły, aby duchowni przed wyświęceniem przyrzekali uroczyście kanoniczne posłuszeństwo (synod toledański XI 675 r.; Can. 6 d. 23; Thomassini, Vetus et nova Eccles. discipl., p. 2 l. 2 c. 44 sq.). Wymagano tej przysięgi w całej Francji (Capit. reg. Franc. 7, 456), w Rzymie, jak świadczy o tém Liber diurnus c. 3 t. 8, 9 i formuły w Muratorym, Antiq. Ital. t. 6 p. 265. Chociaż metropolici wszyscy w owych czasach tę przysięgę składali, jednak, aby związek ich ze Stolicą św. coraz się bardziej ścieśniał, poczęto jeszcze przed otrzymaniem paljusza, będącego symbolem tego ścisłego związku, składać wyznanie wiary i przyrzeczenie zachowywania dekretów papiezkich (Cn. 1, 4, d. 100). To wyznanie i przyrzeczenie zwolna przeszło w formalną przysięgę posłuszeństwa, której metropolici wymagali znowu od biskupów, ich juryzdykcji ulegających i przez nich konsekrowanych. Burzliwe agitacje XI w. pokazały potrzebę jeszcze ściślejszego zjednoczenia metropolitów ze Stolicą św. i to skłoniło Grzegorza VII (1079) do przepisania formuły przysięgi ściślejszej, zastosowanej do panującego w owym czasie systemu feodalnego. Zastąpiła ona wiele poprzednich formuł, i, według przepisu Grzegorza VII, winna była być wymaganą przez metropolitów od ich biskupów sufraganów, ustała zaś, skoro konsekracja biskupów stała się wyłączném prawem Stolicy Apostolskiej. Odtąd metropolici i biskupi składają przysięgę w ręce biskupa, którego Papież do ich konsekrowania deleguje, i to według formuły przez Klemensa VIII (1596 r.) przepisanej, znajdującej się w Pontyfikale rzymskim. Podnoszono przeciwko niej zarzuty, jakoby forma ta była przestarzała i niepraktyczna, ale Kościół słusznie, nawet w formach, przechowuje cechy historycznej tradycji; jeżeli zaś okoliczności się zmieniły, to proste ztąd następstwo, że przyrzeczenia, których przedmiot już nie istnieje, same z siebie znaczenia nie mają. Treść tej przysięgi nie obejmuje żadnego zamiaru ujmy prawom i interesom państwa, dla tego też rządy przeciw niej nie występują, a żądają tylko przysięgi cywilnej na wierność i posłuszeństwo prawom krajowym. Przysięgę tę już od VII w. biskupi składali, a forma jej zmieniała się stosownie do czasów; nie jest ona. wszakże we wszystkich państwach jedna, ale ją każde dla siebie oddzielnie układa. Konsekracja, prócz namaszczenia chryzmem, zawiera w sobie jeszcze obrząd włożenia insygnjów biskupich, wręczenia bul i brewjów papiezkich, oraz intronizację; poczém nowy biskup procesjonalnie obchodzi kościół i udziela ludowi błogosławieństwo, a zaślubiny jego z kościołem już są wtedy dokonane. — VIII. Związek biskupa z kościołem nie może być zerwany, chyba przez śmierć jego, lub, za życia, przez wolę Papieża, z ważnych powodów. A w tym ostatnim razie zerwanie związku i usunięcie się biskupa nastąpić może albo przez zrzeczenie się (renunciatio), albo przez złożenie (depositio), albo przez prze-