Bolesław Łysy (Rogaka[1]), książę lignicki, syn Henryka Pobożnego i Anny, królewny czeskiej, córki Przemysława II Ottokara. Przykłady cnotliwych rodziców nieoddziałały na potomków. B. przezwany Rogatką, z powodu hardego, burzliwego umysłu, rozpoczyna szereg panujących na Szląsku książąt, którzy smutną pozostawili kartę w dziejach narodu i Kościoła. Podają kronikarze, że święte niewiasty, Jadwiga babka i Anna matka Bolesława, ubolewając nad lekkomyślnością młodzieńca, przepowiadały ztąd przyszłe klęski. Po skonie Henryka Pobożnego pod Lignicą, najstarszy syn Bolesław objął księstwo Krakowskie i Wielkopolskę. Z trzech młodszych braci, Konrad i Władysław sposobili się do stanu duchownego, Henryk pozostawał pod opieką matki, która, w ciągu nieobecności najstarszego syna, sprawiała rządy na Szląsku (1241 r.). Niepowiodło się w Krakowie Bolesławowi. Nie mógł pozyskać zaufania panów i rycerstwa, chociaż mianował słynnego z bohaterskich czynów Klemensa z Ruszczy, wojewodą krakowskim. Skoro Konrad, książe mazowiecki, posiłkowany przez Świętopełka, księcia pomorskiego, wtargnął w ziemię Krakowską, rycerstwo słabo popierało Bol. Łysego. Jeden tylko Klemens z Ruszczy zawarł się w zamku zwanym Skałą; inne zamki zdobył Konrad, nie napotykając prawie żadnego oporu. Nie kusił się o zdobycie Skały, zajął Kraków i zmusił Bolesława do ustąpienia z granic Krakowskiego księstwa. Nie powiodło się również w Wielkopolsce synowi Henryka Pobożnego. Wychowany w szkole niemieckiej, odstręczał Polaków okazywaném przywiązaniem dla Niemców, ich języka i obyczaju. Przyzwali Wielkopolanie synów Władysława Odonicza 1242 r. Wygnany B. powrócił do Szląska i objął rządy w imieniu małoletnich braci. Odtąd dogadzał swobodnie zamiłowaniu w obczyznie, i pierwszy wprowadził do Polski turniejowe zabawy. Rycerstwo nie zawsze chętnie stawało w turniejowych szrankach, ze względu na przepisy religijne, które nie pochwalały igrzysk tego rodzaju, a nawet niejednokrotnie wzbraniały. B. zwoławszy r. 1243 zjazd panów i rycerzy do Lewenberga, w dniu św. Macieja, zamierzył wyprawić turnieje. Albert Brodaty, kasztelan wrocławski, namówił rycerzy, aby zażądali od księcia zapisu włości Jaworowa, na rzecz klasztoru henrykowskiego cystersów. Rycerze powtórzyli żądanie Alberta, dodając, że pod tym tylko warunkiem zgodzą się na wystąpienie w turnieju. Bolesław uczynił zapis. (Liber fundationis claustri in Heinrichow, 32—34). Skoro Henryk doszedł do pełnoletności, uczyniono podział Szląska 1246 r. Bol. Łysy wziął Wrocław z przyległościami, który miał trzymać wraz z bratem Konradem; Henryk z Władysławem otrzymali księstwo Lignickie z Głogowem. Około 1248 r., przeznaczony do stanu duchownego Konrad wrócił do kraju i zażądał oddania mu jego działu. Powstały ztąd zatargi pomiędzy braćmi. Bol. Łysy nie chciał ustąpić ani piędzi ziemi bratu i nie zgadzał się na uczynienie drogiego podziału. Tymczasem Konrad postanowił zrzucić suknię duchowną i w celu dochodzenia praw swych, zawarł przymierze z Przemysławem, księciem poznańskim. B. zaciągał rycerzy z Niemiec, gdy Henryk zajął Wrocław. Tomasz biskup sprzyjał i dopomagał Henrykowi. Przemysław przybył na wezwanie Konrada. B. nie mogąc zdobyć Wrocławia, mścił się na okolicznych mieszkańcach, palił dobra duchowne, pozagrabiał dziesięciny, w mieście Nowymtargu spalił ośmiuset nieszczę-
- ↑
Błąd w druku; powinno być – Rogatka.
