Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 477.jpeg

460

Bolesław.

schronienie i opiekę w Polsce. B. w powrocie z Węgier, spotkał się z wojskami Wratysława. Atoli ten nie przyjął wyzwania i ratował się, pod osłoną nocy, ucieczką. Wkrótce zawarł Wratysław z Bolesławem przymierze, otrzymawszy za żonę siostrę jego Świętochnę (1063 r.). W tymże czasie umarł Bela. Zajęty był wtedy B. wyprawą przeciwko Prusakom, którzy nie płacili od pewnego czasu haraczu i najeżdżali pograniczne ziemie. Rozgromił ich i nakłonił wielu z pogan do przyjęcia Chrztu św. Zastał B. po powrocie do Krakowa synów Beli: Gejzę, Lamberta i Władysława, którzy uciekli z Węgier, skoro cesarz przybył tamże z kilkoletnią siostrą Zofją, narzeczoną Salomona, i wprowadził go na tron. Przeprowadził B. synów Beli do Węgier. Stanęła wkrótce za jego staraniem ugoda pomiędzy braćmi. Salomon otrzymał panowanie nad dwiema częściami kraju, Gejza z braćmi otrzymał trzecią (1065 r.). Po powrocie do kraju, założył B. klasztor benedyktynów w Mogilnie. Spokrewniony z książętami na Rusi, przez matkę Dobrogniewę i żonę Wisławę, córkę Wiaczesława, księcia smoleńskiego, przyjął B. udział w ich zatargach. W skutku podziału państwa Jarosława W. pomiędzy synów, wyniknęły nieustanne spory i najazdy. Wygnany z Kijowa najstarszy z synów Jarosława, Izasław, udał się pod opiekę Bolesława. Nie odmówił on pomocy wujowi swej żony i wprowadził go do Kijowa 1068 r. Wygnany powtórnie Izasław, błagał o pomoc 1073 r. Z powodów dostatecznie nierozjaśnionych, nie uczynił B. zadość temu wezwaniu. W następnym dopiero 1074 r. wypowiedział wojnę braciom Izasława, zdobył Przemyśl i zawarł przymierze w Włodzimierzu, na mocy którego zwrócono Polsce grody czerwieńskie (Bielowski, Monumenta I 370). Ukończywszy pomyślnie wyprawę na Rusi, udał się B. do Węgier i osadził na tronie Gejzę, prześladowanego przez Salomona. Czyn ten oburzył Henryka IV i Wratysława, których Salomon był wiernym sprzymierzeńcem. Monarchowie ci toczyli właśnie w tej chwili spory ze Stolicą Apost. o inwestyturę. Przeciwnie, B. w dobrym dotąd pozostawał stosunku z Ojcem ś., jak to okazuje się z listu Grzegorza VII z 1075 r. W t. r. przysłał Ojciec ś. legata swego do Polski. W wyprawie Bolesława na Czechy r. 1076 dopomagali mu Oleg i Światosław, ruscy książęta. W końcu t. r., w uroczystość Bożego Narodzenia, koronował się na króla, w przytomności 15 biskupów (Lambert Hersfeldski — Pertz V 255). R. 1077 przypada ostatnia wyprawa Bolesława na Ruś. Opisuje ją Długosz, lecz czerpie szczegóły z nieznanych źródeł. Nestor podaje tylko, że Polacy przeprowadzili Izasława, gdy Wszewołod wystąpił przeciwko niemu z wojskiem. Bracia spotkali się na Wołyniu i zawarli pokój, w skutku którego Izasław zasiadł na kijowskim tronie, 15 Lipca 1077 r. (Nestor). Postępując dalej za świadectwem Mistrza Wincentego i Długosza, dowiadujemy się, że w czasie tej ostatniej wyprawy wybuchło powstanie ludowe w Polsce. Według opowieści kronikarza: niewolnicy uwodzili żony rycerzy, obwarowali miasta, zajęli siedziby swych panów i wracającym nietylko przystępu wzbraniali, lecz wojnę nawet wydali. Rycerze samowolnie opuszczali obóz króla i srogo karali niewolników. Król, według tegoż podania, wróciwszy do kraju, mścił się za zbiegostwo rycerzy, wyrzucał im obrazę majestatu, oskarżonym zaś o cudzołóztwo niewiastom kazał przystawiać szczenięta do piersi. Szczegóły pomienionej powieści, jako niepoparte świadectwém współczesnego wypadkom pisarza, otwierają pole do