Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 531.jpeg

514

Bossuet.

wszy do Metz, gdzie mieszkał jego ojciec, oddał się studjowaniu Ojców Kościoła, szczególniej pism św. Augustyna; używany był przytém do missji i zajmował się gorliwie nawracaniem protestantów. Pod św. Wincentym a Paulo odbył dobrą szkołę praktyczną, uczęszczając na konferencje, pod jego kierunkiem prowadzone. Bossuet mówił później, że kiedy na tych konferencjach słyszał mówiącego Wincentego, zdawało mu się, że słyszy głos z nieba wprost idący. Wcześnie dawszy się poznać jako kaznodzieja, często był wzywany do stolicy, gdzie w różnych kościołach przemawiał do r. 1669. R. 1661 kazał przez adwent w obec dworu królewskiego, a Ludwik XIV winszował ojcu syna, który unieśmiertelni swe imię. B. zazwycząj mówił bez przygotowania, krótkie rozmyślanie mu wystarczało, dla tego wiele bardzo jego kazań nie doszło do nas. R. 1669 został biskupem w Condom, ale zrezygnował je, gdy go wybrano na nauczyciela delfina. Napisał wówczas dla swojego wychowańca wymowny obraz dziejów świata aż do Karola W.: Discours sur l’histoire univenrselle (na pol. przełożone p. t. Uwagi nad historją powszechną, objaśniające porządek, wzrost religji i odmiany państw, tom I, przez X. J. B. Bossueta, na pol. jęz. wytłum. przez X. Zygm. Linowskiego, Warsz. 1772; tłumacz dodał kontynuację, p. t. Historja powszechna czyli Kontynuacja Jakóba B. Bos... tom II cz. I do r. 1558, cz. II do r. 1688, Warsz. 1774, 8 str. 855; tom III cz. I do r. 1709, Warsz. 1778 str. 349, cz. II do r. 1721, Warsz. 1792 st. 448; tom IV cz. I do r. 1735, Warsz. 1793 str. 540). W tym samym celu napisał: De la connaissance de Dieu et de soi même (o poznaniu Boga i siebie samego), dzieło treści metafizycznej, gruntujące się na zasadach kartezjańskich; La politique tirée de l’Ecriture sainte (polityka wydobyta z Pisma św.), gdzie królom radzi umiarkowanie i sprawiedliwość, ludy zachęca do posłuszeństwa, a razem wszystkich do poszanowania woli Bożej. Najuczeńsi, a szczególniej z duchownych ówczesnych, jak de la Broue, późniejszy bp z Mirepoix, Pelisson, Renaudot, Herbelot, Fleury zgromadzali się u Bossueta, tworząc pewien rodzaj akademji: rozbierali kwestje historyczne, filozoficzne i teologiczne, czytali i objaśniali Biblję. Niektóre pisma egzegetyczne Bossueta były owocem tych konferencji. Do przyjaciół Bossueta zaliczał się także przełożony trapistów o. Rancé, którego parę razy do roku odwiedzał w jego samotni. Kiedy się skończyło wychowanie delfina, B. mianowany został biskupem Meaux (1681). Oddany swoim obowiązkom pasterskim, tak jak poprzednio nauczycielskim, kazał nieustannie, urządzał missje, zwoływał synody, nie wypuszczając pióra z ręki. Ułożył Katechizm. Napisał Elévations sur les Mystéres i Meditations sur l’Evangile, obadwa te dzieła, nieprzeznaczone do druku, wyszły dopiero po jego śmierci, od r. 1654 zajmował się nawracaniem protestantów, do czego równie, jak św. Franciszek Salezy, nieoceniony dar posiadał. R. 1655 wydał krytykę katechizmu, wydanego przez Pawła Ferri, predykanta z Metz. Nawrócenia były liczne, a wszyscy, jeżeli już nie pouczeni przez Bossueta to przynajmniej przed nim wyznanie wiary czynić pragnęli. Na życzenie panny de Duras, siostrzennicy Turennjusza, przystał na rozprawę teologiczną, w kwestji powagi Kościoła, z najzręczniejszym protestanckim polemistą Klaudjuszem (Claude). Nawrócenie się p. Duras było owocem dysputy. Bossuet wydrukował sprawozdanie o przebiegu konferencji, czém żywo zajął wszystkich. R. 1668 ukazało się znakomite jego dzieło Exposition