Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.2 609.jpeg

592

Brewjarz.

wy brewjarz uzyskał aprobatę Pawła III, a był wydany raz pierwszy w Rzymie 1536 r. Sobór jednak trydencki umyślił nową korrektę zrobić, ale że się już miało ku końcowi soboru, więc ostateczne uporządkowanie w tej sprawie oddano Pawłowi IV, którego dokonał jego następca św. Pius V, rozkazując wydać poprawny brewjarz rzymski, obowiązujący wszystkich duchownych po całym świecie, kassując wszystkie inne brewjarze, a dopuszczając te tylko, które od początku miały już aprobatę papiezką, albo też, które już od dwustu lat z górą były gdzie w użyciu. Tak poprawiony brewjarz piusowy, pomimo że surowo było zabronione, robić w nim prywatną powagą poprawy i dodatki, niedługo zastał skażony przez niedbalstwo drukarzy i zuchwałość nieprawych wydawców. Klemens więc VIII polecił biegłym w liturgice, a mianowicie: kardynałom Baronjuszowi i Bellarminowi, rubrycyście Gawantemu i innym zrobić nową poprawę i wydać w watykańskiej drukarni. Urbanowi VIII i ta się korrekta nie podobała. Postanowił on raz jeszcze brewjarz poprawić i udoskonalić. Jakoż w tym celu naznaczył komissję, w której, pomiędzy innymi, miał być i nasz Sarbiewski, a o czém jednak Włosi nie wspominają (ob. Pamięt. relig. moral. r. 1857 p. 641). Ze słów bulli tego Papieża zdawałoby się, że już tym razem arcydzieło wyjdzie, pod względem elegancji łaciny zwłaszcza; znawcy jednakże, między nimi Bouix (Instit. Jur. Canon, tract. de Jure Liturgico part. IV c. 2 nota końcowa), powiadają, że wiele hymnów starych brewjarzowych, przez poprawę komissji od Urbana wyznaczonej, zostało zepsutych. Cóżkolwiek bądź, brewiarz takowy do dziś obowiązuje, a nosi tytuł: Breviarium Romanum ex decreto Sacrosancti Concilii Tridentini restitutum, ażeby wiedziano, że to nie nowość: S. Pii V Pont. Max. jussu editum, Clementis VIII et Urbani VIII auctoritate recognitum, w tém właśnie znaczeniu, jak w wyciągach ich buli, na początku brewjarza stoi. Dziś więc Brewjarz rzymski zawiera w sobie kalendarz czyli święta, części czyli pacierze i rubryki; a te części są: Psalterium, Proprium de Tempore, Proprium Sanctorum i Commune Sanctorum, z dodatkiem: Officium de Beata, Officium Defunctorum, Psalmi Graduales, Poenitentiales i inne modlitwy. Nie należą doń ściśle ani patronowie szczególnych kościołów uprzywilejowani, albo zwyczajem prawnym, albo też pozwoleniem osobném Stolicy Apostolskiej wprowadzeni, ani nawet te święta, które się obchodzą w Rzymie, jako djecezjalne, ale jedynie te, które kalendarz powszechny, na początku brewjarza umieszczony, w sobie zawiera. Przed poprawą i wyrokiem Piusa V, różne djecezje, kościoły i zgromadzenia, różne też brewjarze miały, i poniekąd legalnie, bo chociaż Papieże, począwszy od Grzegorza VII (jako się rzekło), usiłowali wszędzie jednostajność modłów, na wzór rzymski, wprowadzić, nie pozbawiali jednak biskupów prawa stanowienia o obrzędach i modłach; Pius oną bullą zniósł odrazu to prawo, warując je wyłącznie Stolicy Apostolskiej, a wszystkim duchownym, nie ulegającym wyjątkom tej bulli, pacierze kapłańskie, pod nieważnością, wedle brewjarza rzymskiego odmawiać kazał. Klemens VIII, z łaskawości ojcowskiej, dozwolił ubogim kapłanom dodzierać niepoprawne brewjarze a księgarzom dotąd wydane rozprzedać; wzbroniono tylko surowo wydań nowych, bez aprobaty; to samo co do aprobaty i wydawnictwa zalecił Urban VIII. U nas, jak indziej, stare katedry i djecezje: krakowska, kujawska, płocka, a może i inne miały też brewjarze swoje właściwe, i pewnie