zajęciach: do dziewiątej godziny wieczorem pisał i zbierał materjały do swoich książek; po wysłuchaniu Mszy rannej spieszył do Frankfurtu, odległego na cztery godziny drogi od klasztoru, aby porozumieć się ze swoim księgarzem i nakładcą; tegoż dnia wracał do domu, lecz po drodze zachodził do sąsiednich wioseki nauczał, słuchał spowiedzi, nawiedzał chorych. Przez 20 lat ani jednej Mszy nie opuścił. Zadziwiającej był on także wstrzemięźliwości. Dopóki siły na to pozwalały, zupełnie wstrzywał się od używania mięsa: ryby, a nawet roślinne pokarmy w małej ilości przyjmował. Dobroć serca była w Marcinie bez granic: każdemu z chętną biegł pomocą, idąc drogą, zbierał kamienie, wyrywał ciernie i osty, aby ludzie nóg sobie nie ranili, w poprzek strumieni kładł wielkie kamienie, dla ułatwienia przejścia, a pewnego razu, w czasie ostrej zimy, zdjął z nóg skarpetki i oddał je towarzyszowi podróży, choć ten był młodszy i silniejszy od niego. Gorliwość służenia innym nie opuściła go nawet wtedy, kiedy w skutek starości zdrowie jego szybko upadać zaczęło; za pomocą trąbki akustycznej słuchał spowiedzi prawie do ostatnich chwil życia. Bogobojny zakonnik um. 10 Wrz. 1712 r. w klaszt. Waghäusel pod Bruchsal. W dziełach Marcina pozostał niezatarty ślad pięknej jego duszy. Odznaczają się one szczególną prostoty, ujmującą słodyczą, do serca przemawiającym językiem i głęboką znajomością natury ludzkiej. Ważniejsze z nich są: Nauka chrześcjańska (Die christliche Lehre, Kolon. 1666); Święte historje i przykłady (Heilige Geschichten und Exempeln, 1693); Książeczka o odpustach (Büchlein über der Ablass, Dillingen 1693): Złoty klucz do nieba (Goldener Himmelschlüssel, 1695); Książka do nabożeństwa dla żołnierzy (Gebetbuch für Soldaten); Życie Chrystusa (Leben Christi); Księga przykładów (Exempelbuch) i inne. Dzieła Marcina C’a często są i teraz w Niemczech przedrukowywane; miały po kilkanaście wydań i bardzo są rozpowszechnione. Cf. Provincia Rhenana fratrum minorum capucin, Moguntiae 1735. (Hirschel). J. N.
Cochlaeus Jan, właściwie Dobeneck, zwyczajem XVI w. przybrał sobie powyższe nazwisko; ur. 1503 r. we wsi Wendelstein pod Norymbergą. Od pierwszej młodości oddał się studjom naukowym, później został proboszczem przy kościele P. Marji w Frankfurcie nad Menem. W skutek powstania chłopów zmuszony był schronić się do Moguncji, gdzie otrzymał beneficjum przy kościele św. Wiktora. Książe saski Jerzy powołał go (1529) do Miśnji (Meissen), gdzie C. pozostał do 1539. Po śmierci Jerzego, protestanci wzięli górę w Miśnji, i Cochlaeus, znany ze swego wstrętu do Lutra, razem z Witzel’em zniewolony był opuścić miasto. Umarł kanonikiem w Wrocławiu 10 Stycz. 1552. R. 1521 C. udał się do Moguncji, celem stoczenia dysputy z Lutrem, który wszakże, pod pozorem że C. na życie jego nastawał, w oznaczonym czasie nie przybył, i z tego powodu napisał paszkwil: Przeciwko C. zbrojnemu mężowi (Wider den gewappneten Mann Cochläum). C. odpowiedział mu: Adversus cucullatum monitorem. R. 1526 na sejmie w Regensburgu bronił dóbr kościelnych; 1530 na sejmie w Augsburgu należał do redaktorów refutacji t. n. augsburskiego wyznania wiary. R. 1546 na sejmie w Regensburgu dysputował z Bucerem. C. napisał mnóstwo polemicznych rozpraw przeciwko Lutrowi, Melanchtonowi, Zwingljuszowi, Kalwinowi, Konradowi Cordatus, Musculusowi, Andrzejowi Osiander, Henrykowi Bullinger i innym. Ważniejsze jego dzieła: 1) Historia hussitarum, Medjolan,
