Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.4 042.jpeg

a następnie i z kodeksów biblijnych greckich zniknął, tak, iż miano go za stracony. Dopiero w XVIII w. odszukany został jeden egzemplarz tego przekładu w bibliotece Chigi’ch (codex Chisianus) w Rzymie i wydany przez Szymona de Magistris, p. t. Δανιηλ кατα τους εβδομηκοντα, Daniel secundum LXX, Romae 1772 2 v. f. (Oprócz tekstu z łacińskiém tłumaczeniem dosłowném, sę tu następujące rozprawy i dzieła: Chronologja Daniela według 70; ś. Hippolita wykład na Daniela po łac. i grec. z objaśnieniami; rozprawa o tytule Daniela u Theodotiona τὸ εἳρ ἄγρυπνον Δανιήλ; Daniel według Theodotiona z warjantami; porównanie obu przekładów; Apologia sententiae Patrum de 70-virali versione; zamieszczone są także fragmenty deuterokanoniczne księgi Esthery i Cosmae Indicopleustae Prolog. in Psal.). Wydanie rzymskie powtórzone zostało: Daniel sec. 70 ex Tetraplis Origenis, Romae a. 1772 ex Chisiano codice primum editus, Goetingae 1773 (in-8; ibid. 1774 in-4; cum Animadversionib. ed. Carol. Segaar, Trajecti ad Rhen. 1775 in-8; w Vet. Test. graec. juxta 70 Interpr. ed. J. N. Jaeger, t. II Paris 1844), lecz bez niektórych rozpraw. Jak epilog wskazywał, codex Chisianus księgi D’a był kopją z Tetrapla Orygenesa; były nawet na nim znaki (obeli i asterisci) przez Orygenesa używane. Wkrótce potém Kajetan Bugati odkrył w ambrozjańskiej bibljotece (w Medjolanie) przekład syryjski, pochodzący z tetraplów Orygenesa, więc także z 70. Syryjski ten tekst pochodził z VIII v. IX w.; pisany był pismem syr. najdawniejszém, zwaném estrangelos, i wierniej miał przepisane znaki Orygenesowe niż codex Chisianus, pochodzący z XI w. Bugati wydał go p. t. Daniel secundum editionem 70 interpretum ex tetraplis desumptam, ex codice syro-estranghelo biblioth. ambr. syriace ed., latine vertit et illustravit, Mediolani 1788. Na podstawie obu wydań, Szymona de Magistris i Bugati’ego, wydal księgę D’a G. A. Hahn (Δ. κατὰ τοὺς ἑβδομὴκοντα e cod. Chrisiano post Segaarium editio secund. version. syriaco-hexaplarem recognita annotationib. crit. et philolog. illustr., Lips. 1845) a za Hahn’em powtórzył Tischendorf w wydaniu 70 t. II. Że zaś odkryte kodeksy zawierały rzeczywiście przekład z 70, możemy się łatwo przekonać o tém z kilku wskazówek, jakie daje ś. Hieronim o D’a tekście w 70. W ogóle mówiąc, tenże tekst bardzo się różnił od tekstu D’a w Theodotionie. „Origenes in nono Stromatum volumine asserit, se, quae sequuntur ab hoc loco (od IV 6) in Propheta Daniele, non juxta 70 Interpretes, quia multum ab hebraica veritate discordant sed juxta Theodotionis editionem disserere“ (S. Hieronym. Comment. in Dan. 4, 6). „Danielem Prophetam juxta 70 Interpretes, Domini Salvatoris ecclesiae non legunt, utentes Theodotionis editione; et hoc cur acciderit, nescio... Hoc unum affirmare possum, quod multum a veritate (od oryginału) discordet, et recto judicio repudiata est.“ (Id. Praefat. in Dan.). Rzeczywiście takim się pokazuje D. w kodeksie Chigi’ch. W r. 1 i 2 mało się on różni od znanego hebr. i Theodotionowego tekstu, więcej w 3, 1 — 22. lecz od 3, 23 do końca r. 6 różnice są tak wielkie, że cała ta część wygląda raczej na odmienne opowiadanie o tym samym przedmiocie, aniżeli na inny przekład. Te same różnice widać między kodeksem Chig. a Theodotionem w 3, 23 — 90 (część deuterokanoniczna). W 4, 8. 9 sen jest zupełnie inaczej opowiedziany, aniżeli w tekście chald.; od w. 15 w tymże rozdz. tekst jeszcze więcej się zmienia. Nabuchodonozor zostaje detronizowanym, między wschodem i zachodem słońca, przez „najnędzniejszego z lu-