112). Traktaty teologiczne, mowy i listy E’a, pozostające dotąd w ręko-piśmie, wylicza Wiszniewski (op. c. V 54). E. † 24 Sierp. 1452 r. (Starowolski, Monum. Sarm. s. 36; Kalendarz krak. ap. Łętowski, Katal. IV 90, w dodat.).
Elian (Aelianus), v. Romanus Jan Chrzciciel, ur. w Aleksandrji egipskiej i wychowany w judaizmie, nosił imię Eljasza. W młodym wieku przybył do Niemiec, odbywał podróże po wschodzie, znał języki: hebrajski, arabski, turecki, łaciński, hiszpański, włoski, niemiecki i inne. W Wenecji nawrócił go do katolicyzmu Andrzej Frusius, jezuita; ś Ignacy Lojola przyjął go do swego zakonu. R. 1561 E. towarzyszył Krzysztofowi Rodriguez w misji od Piusa IV do patrjarchy koptyckiego w Mem-fis. Tam, poznany przez swych dawnych współwyznawców, ledwo z życiem uciekł; w drodze o mało nie utonął pod Cyprem, w skutek rozbicia się okrętu. Po powrocie, w Rzymie wykładał język hebrajski i arabski. Pius IV i Grzegorz XIII wysyłali go kilkakrotnie na wschód w sprawie Kościoła. E. † 3 Marca 1589 r. w Rzymie. Jedno z jego dzieł arabskich przełożył W. Bedwell na angiel., p. t. Mohammedis imposturae, London 1615. E. przełożył arabskie kanony soboru nicejskiego na łac., co wydał Aleksander Pisanus w Nicaenum Concilium, Dilingae 1572. Ob. De Backer, Biblioth.
Eljasz, hebr. Eljahu (mój Bóg Jehowa), 70 'Hλίας, jeden z najsławniejszych proroków królestwa Izraelskiego, ur. w Thesbi, w ziemi Galaad (III Reg. 17, 1), zkąd Thesbitczykiem nazwany (ibidem), prawdopodobnie jednak pochodził z pokolenia Lewi, z rodu kapłańskiego, jak należy wnosić z tego, że składał ofiarę Bogu (ib. 18, 31). Żył on w czasach naj-sroższego prześladowania przeciw prorokom (III R. 19, 10. 14. cf. Jeza-bel). Zapowiedziawszy Achabowi kilkoletnią suszę, jako karę Bożą za bałwochwalstwo, sam z rozporządzenia Bożego ukrył się nad Jordanem, blizko potoku Karith, gdzie cudownie przez kruki był żywiony. Ztąd przeniósł się do miasta fenickiego Sarepty i zamieszkał u jednej ubogiej wdowy. Tu, podobnie jak nad Jordanem, P. Bóg żywił go cudownym sposobem, bo sprawiał, że niewyczerpywała się mała miarka mąki i oliwy, przez cały czas pobytu proroka w Sarepcie, i dostarczała wyżywienia dla proroka, wdowy i jej dziecka prawie przez lat 3. Cf. Luc. 4, 25. III Reg. 17, 1... Po 3-letnim w Sarepcie pobycie, stawił się znów przed Achabem (III R. 18, 1). Achab, chociaż z poduszczenia Jezabeli (ob.) chciał proroka zabić (ib. 10), tym jednak razem, na jego polecenie, zwołał lud i kapłanów bałwochwalczych na górę Karmel (ob.). Tu Eljasz cudowną ofiarą, na którą ogień z nieba zstąpił, dowiódł, że tylko Jehowa jest Bogiem prawdziwym, ożywił wiarę ludu izrael., a kapłanów baalowych w oczach Achaba pozabijać kazał (III R. 18, 1), jak to było polecone prawem Mojżeszowém (Exod. 22, 20. Deut. 13, 6. 17, 2...). Jezabela przysięgła mu za to zemstę; uciekł przed nią E. na puszczę Bersabee. Tam, gdy zasnął, obudził go dwukrotnie anioł, za każdym razem każąc jeść znajdujące się przy nim podpłomyki. Eljasz „wstawszy, jadł i pił i chodził mocą onego pokarmu czterdzieści dni i czterdzieści nocy.“ Przez ten czas błąkał się między Bersabeą i Horeb niezmiernym smutkiem przyciśnięty (III R. 1..). Na Horeb pokrzepiło go widzenie Boga (ib. 6—12). Otrzymał tu objawienie nie w burzy, nie w trzęsieniu ziemi, nie w ogniu, ale w powiewie łagodnego wiatru (III Reg. 19, 6—12), na znak, że ostatnie
