z opętanych, wszakże ma zawsze władzę niesienia pomocy nieszczęśliwym, których zwycięzko oplątała moc demoniczna, i władzy tej nigdy używać nie przestał. Dla uniknięcia zaś zbyt pospiesznego w ważnej tej rzeczy sądu, Kościół zaleca oględność i podaje niektóre wskazówki, po jakich poznać można opętanie. Ferraris (Bibl. prompta s. v. exorcizare) zebrał następne: znakiem szatańskiej napaści jest, jeżeli lekarze przysięgą stwierdzą, że wszystkie lekarstwa nic a nic nie pomogły (Sacra. Congr. Episc. et Reg. 10 Nov. 1645); jeżeli kto różnem i obcemi mówi językami, których się nigdy nie uczył; jeżeli boi się rzeczy świętych; jeżeli nagle na jakiej części nabrzmiewa i nabrzmienie to znowu nagle ginie; jeżeli odpowiada na pytanie w myśli tylko powzięte; jeżeli, poprzednio nieumiejętny, zaraz uczonym się pokazuje; jeżeli tak jest nieporuszonym, iż wielu ludzi z miejsca ruszyć go nie może; jeżeli nie może znosić widoku ludzi i widoków poświęconych; szczególniej, jeżeli pluje na obraz Ukrzyżowanego; jeżeli poznaje bliskość relikwji i z tego powodu doświadcza niepokoju i t. p. Większa część tych znaków znajduje się wyłuszczona w Rytuale Pawła V. Ob. art. Opętani, Exorcyzm. Cf. Binterim, Denkwürd. VIII 2 s. 180—308; Gerbert, Liturgia allemanica II i III disquis. VII c. 1 i 2. (Mast.). N.
Engaddi, hebrajskie En-gedi, greckie Engaddi, Engadde, Engadi, Engadai, Engada, miasto w połudn. Palestynie, nad zachodnim brzegiem morza Martwego, obok pustyni tegoż nazwiska, w pokoleniu Judy (Jos. 15, 62). Słynęło winnicami (Cant. 1, 13), balsamem i palmami, zkąd poszła dawniejsza jego nazwa Hatzatzon thamar (Vulg. Asason thamar), t. j. odłamek palmy (II Par. 20, 2. cf. Gen. 14, 7). Za św. Hieronima Engaddi była jeszcze vicus praegrandis, dziś są tylko ruiny około Ain-Dżiddi (arab., źródło kóz, to samo co En geli), wsi, odległej na 8 mil przeszło od Hebron. X. W. K.
Engel Ludwik, benedyktyn klasztoru Mölk, w niższej Austrji, potomek znakomitej rodziny, ur. w zamku Wagram, w wyższej Austrji. R. 1654 wykonał śluby zakonne w wymienionym wyżej klasztorze. Opat, oceniając wyższe zdolności młodego zakonnika, wysłał go na uniwersytet do Salzburga. R. 1657 napisał rozprawę na stopień doktora obojga praw; r. 1658 wyświęcony na kapłana, r. 1659 mianowany został w Salzburgu profesorem prawa kanonicznego i radcą kościelnym arcybpa. R. 1669 jednogłośnie wybrany na prokanclerza uniwersytetu, był nim do r. 1674; w tym czasie powołano go do klasztoru. Opat stary i słabowity, pragnął zrezygnować opactwo na rzecz E., chciał go więc zapoznać z członkami kapituły. Przeznaczył mu na mieszkanie dom w wiosce Grollenberg, należącej do klasztoru, w którym E. miał oczekiwać na swój wybór, lecz umarł wprzód (1674 r.), nim opat zrezygnował. Dzieła zostawił następujące: Manuale parochorum; Privilegia monasteriorum; Bibtiotheca mellicensis; Collegium universi juris canonici, jurta triplex juris objectum, personas, res et actiones partitum; ostatnie to dzieło przeszło przez 50 lat było podręcznikiem wszystkich uniwersytetów niemieckich, doczekało się 15 wydań od r. 1681 do 1770. (Welte). X. W. M.
Engelbert (staroniemieckie Engil-bert wspaniały młodzieniec), św. (7 List.), arcybp koloński, hrabia na Bergu, jeden z najznakomitszych ludzi XIII w., ur. r. 1185. Cnotliwy młodzian okazywał wielką chęć do nauki i dla tego przeznaczony został do stanu duchownego. W 22im
