Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 057.jpeg

46

Epifanjusz.

ś. Hieronim, De ecriptor. eccl. i Epist. 61. Cf. Doucin, Hist, de la vie de S. Epipbane, Paris 1720. Dzieła E’a: 1) Ancoratus (Ἀγκυρωτὸς), jakoby kotwica wiary, krótki wywód wiary katolickiej przeciw 80 herezjom. E. rozwija tu najwięcej naukę o Trójcy śś., o Chrystusie, o zmartwychwstaniu i sądzie i t. d. Niekiedy zbacza od swego przedmiotu i zbija błędy pogańskie i manichejskie, lub rozwodzi się nad biblijnemi przedmiotami. 2) Πανάριον, t. j. skrzynia pełna lekarstw przeciw truciznie 80-u herezji (Adversus 80 haereses), zawiera historję i doktryny tychże herezji; a chociaż nie zawsze krytycznie je przedstawia, jednak w wielu bardzo razach jest jedyném źródłem do poznania sekt ówczesnych. 3) Anacephalaeosis (Ἀνακεφαλαιωσις) jest sτreszczεniem poprzedniego dzieła. 4) Traktat o miarach i wagach, w Piśmie św. napotykanych (De ponderibus et mensuris liber), dzieło ważne dla introdukcji Starego Test., objaśnia znaki krytyczne i gramatyczne w Biblji, mówi o dawnych przekładach i podaje wiele innych wiadomości introdukcyjnych. O miarach i wagach biblijnych mówi dopiero w ostatnich rozdziałach (21—24). 5) O dwunastu drogich kamieniach (De 12 gemmis), będących w racjonale Aarona: objaśnia ich własności naturalne i wykazuje ich alegoryczne i moralne znaczenie. 6) Listy 2: jeden do Jana, bpa jerozolimskiego, drugi do św. Hieronima. Wszystkie dzieła E’a są po grecku, tylko Listy przechowały się po łacinie, w przekładzie ś. Hieronima, i między tegoż listami się znajdują. Wydania wszystkich dzieł E’a (Opera s. Ep.) po grecku 1y raz Basileae 1544; po łacinie przekład Jani Cornarii, tamże 1543; po grec., z nowym przekładem i objaśnieniami Djoniz. Petawjusza, Paris 1622, 2 v. f. To ostatnie wydanie powtórzone w Kolonji (właściwie w Lipsku) 1682; ap. Migne, Patrol, gr. t. 41—43; ed. Oehler, Berolini 1859.. 2 v. f. Sam tekst grecki ed. Dindorf, Lipsiae 1860. Do wątpliwych, lub zmyślonych dzieł E’a należą: De prophetis eorumque obitu et sepultura, podania o prorokach, od Natana do ś. Jana Chrzciciela; Homiliae VII (jedna z nich wydana w Zamościu 1604 r. przełożona przez Stanisława Fenickiego. Ob. Jocher, Obraz, bibljogr. t. II s. 40 i 173); Tractalus de numerorum mysteriis; Physiologus de natura ferarum et volucrum. W tém ostatniém opowiada o dziwnych przymiotach zwierząt i ptaków, i moralne nauki z nich wyprowadza. Przypisywano też niegdyś E’wi Kommentarz na Pieśni Salomonowe (Comment, in Cant.), bo tak podawał łaciński dawny przekład; lecz M. A. Giacomelli (Philonis Carpasii Enarratio in Cant. Cant. gr. et lat. ed. Giacomellus, Romae 1772) wykazał, że kommentarz ten jest dziełem Filona, bpa z Carpasium na Cyprze. O wydaniach, rękopismach i innych dziełach przypisywanych E’wi ob. Fabricii, Bibl. gr., ed. Harles VIII, 255. — 2. E. Scholasticus, przyjaciel Kassjodora, żył ok. r. 510; biegły w języku greckim, na żądanie tegoż Kassjodora, streścił po łacinie Historję kościelną Sokratesa, Sozomena i Teodoreta, w 12 księgach p. t. Historia tripartita. Tak przynajmniej widać z Kassjodora Divin. instit. c. 17; lecz w przedmowie do Histor. tripart., Kassjodor mówi, że E. powyższych trzech historyków z greckiego przełożył, on zaś (Kassjodor) streścił przekład w jedno dzieło. Oprócz wydań osobnych, Historia tripartita bywa w Cassiodori Opera. E. przełożył jeszcze Codicem encyclicum (ob. tej Enc. III 214), który to przekład, bez nazwiska tłumacza (p. t. Epistolae illustrium personarum pro conc. chalcedon.), jest. ap. Surium Concil., ap. Nicolini Concil., ap. Binium Concil.