lipowej. Martyrologium wymienia Erasta pod d. 16 Lipca; Grecy obchodzą jego święto 10 Listop. Ob. Bolland. Acta SS. Jul. t. VI 297.
Erazm (z grec. ἐρασμιος — godzien miłości), św. (2 Cz., w Polsce 3 Cz.), biskup i męczennik. Wspominają o nim nietylko Martyrologia Rhabana, Usuarda, Addona, Notkera, ale przedtém już listy Papieża Grzegorza I (Ep. I 8, 24. edit. Maur.), gdzie czytamy, że pod wezwaniem tego świętego wiele było kościołów i klasztorów, a w żywocie ś. Placyda, ucznia ś. Benedykta, jest wzmianka o kościele ś. Erazma, wystawionym blizko Herkulanum przez Benedykta i Placyda (Bolland. ad 5 Oct. in Vita s. Placidi). Autentycznych akt jego męczeństwa nie posiadamy; są tylko podrobione i licznemi późniejszemi ludowemi podaniami przepełnione. Podług najdawniejszych akt, pisanych przez Jana Cajetani (Gelazy II, ap. Bolland. Jun. t. I s. 213), E., biskup pewnego miasta w patrjarchacie antjocheńskim, na początku prześladowania Djoklecjanowego schronił się w góry Libanu, gdzie żył czas jakiś jako pustelnik; ale odkryty, wydany został na męki. Gdy polewano go roztopioną smołą i siarką, stał spokojnie, Wielbiąc Boga, czem niektórych obecnych do nawrócenia przywiódł. Skuty następnie w kajdany i do więzienia wtrącony, cudownie ztamtąd uwolniony, udał się w końcu do Formji (dawne Formiae, Molae Formianae, dzisiejsze Mola di Gaeta, przedmieście Gaety) i tam umarł ok. 303 r. Za czasów Grzegorza I Pap. był w tém mieście, w kościele katedralnym, grób ś. E’a, jak czytamy w liście tego Papieża do Bacauda, biskupa formieńskiego, in qua corpus beati Erasmi, martyris, requiescit (Ep. I 8). Gdy w IX w. Saraceni zburzyli Formję, zwłoki ś. E’a przeniesiono do Gaety. Inrie także miasta włoskie, a nawet niemieckie, szczycą się posiadaniem jego relikwji. Ciekawe pod tym względem szczegóły podają Bollandyści. Obrazów jego bardzo jest wiele, zwłaszcza w Belgji i Niemczech. Przedstawiają ś. Erazma otoczonego katami, wyrywającymi mu wnętrzności. Ztąd pomiędzy ludem czczony jest, jako patron położnic i cierpiących na wnętrzności. W dawnych aktach nie ma wzmianki o tego rodzaju męczeństwie: jest to prawdopodobnie wymysł późniejszych legend, lub błędne przypisanie mu cierpień innego męczennika. Erazm jest jednym z 14 auxyljatorow, t. j. opiekunów i pomocników w ciężkich potrzebach ludzi. Do nich zaliczają się św.: Błażej, Jerzy, Wit, Małgorzata, Krzysztof, Pantaleon, Cyrjak, Idzi, Eustachjusz, Djonizy, Katarzyna, Akacjusz i Barbara. Cześć świętych auxyljatorów szczególniej jest upowszechniona w Niemczech katolickich, gdzie się nazywają Nothelfer. Lud wiejski wzywa ś. E’a w czasie chorób i pomoru bydła, dla tego zapewne, że dawna o nim legenda mówi: Diversae etiam ferae veniebant in cellulam ejus et prosternebant se ad vestigia ejus. We Włoszech, Portugalji i innych krajach czczony jest pod nazwą s. Elmo (zamiast Ermo, skrócone z Erasmo). Pod tém imieniem wzywają ś. Erazma majtkowie na morzu Śródziemném, przeciwko burzom i innym niebezpieczeństwom. W polskim języku wydano żywot św. Erazma p. t. Góra Libanu cedrami cnót ś. Erazma zaszczepiona, w drukarni akademji zamojskiej 1743 r. (Schrödl). J.
Erazm Dezyderjusz, Roterdamczyk, tak zwany od miasta Roterdamu, miejsca swego urodzenia. Ojciec jego Gerhard miał pomimo swej woli zostać księdzem; skłaniali go do tego rodzice i nie pozwalali na połączenie się jego z Małgorzatą, córką doktora z Zevenberg, której on obiecał, że ją za żonę pojmie. Unikając prześladowań rodziny, Gerhard
