ośmiokątne, kopułą uwieńczone sklepienie, oparte jest na 16 kolumnach jaspisowych. W niszach, wzdłuż ścian, na złotych lwich nogach stoją marmurowe czarne sarkofagi królów i królowych hiszpańskich, z wyjątkiem Filipa V, który, wraz z swoją małżonką, chciał być pochowany w San-Ildefonso. Zakrystja ma wiele znakomitych obrazów, pomiędzy niemi Zdjęcie z krzyża przez Albrechta Dürera. Prócz tego, klasztorna galerja ma 465 obrazów oryginalnych. Bibljoteka, założona przez Filipa II, a przez jego następców pomnażana, liczy 30,000 dzieł dawniejszych i szacownych i około 4,300 rękopismów, powiększej części arabskich, których katalog podał Casiri (ob.). Filip II, równie jak ojciec jego rozmiłowany w hieronimitach, oddał im ten klasztor na mieszkanie dla 200 zakonników, zajmujących tam cztery mniejsze i jeden wielki budynek klasztorny. W parku znajduje się pałac królewski, Casa del principe, gdzie dwór przebywa zazwyczaj jesienią. Hiszpanie nazywają E. ósmym, a niekiedy nawet jedynym cudem świata. I w rzeczy samej, olbrzymi ten gmach ze swemi wieżami, kopułami, kościołem, pałacem, klasztorami, bibljotekami, kollegjami, ze swemi nieprzeliczonemi dziełami sztuki, ze swemi ogromnemi bogactwami, swemi ogrodami, łąkami, lasamii polami, wywiera wrażenie imponujące. Cf. Francisco de los Santos, Description breve del monasterio de S. Lorenzo etc., Madrid 1667 in f.; And. Ximenes, Descrip, del real monasterio etc., ib. 1764 inf; Damian Bermezo, Descr. artistica del real monasterio etc., ib. 1820. Wszyscy trzej byli zakonnikami tego klasztoru. N.
Espen Zeger Bernhard van, jeden z pierwszych kanonistów XVIII w., ur. 1646 w Lowanium, tam uczył się filozofji i nauk teologicznych, ze szczególnem zamiłowaniem oddał się nauce prawa kanonicznego; wyświęcony 1673 na kapłana, w dwa lata później został doktorem prawa i profesorem prawa kanon. w collegium Adrianum w uniwersytecie lowańskim. Słynnego kanonistę książęta, biskupi, kollegja, uczeni pytali o radę. Na nieszczęście wszakże E. był przyjacielem jansenistów i w pismach swoich przyjął w wielu kwestjach (jak indeksu ksiąg zakazanych, dyspens, egzempcji, placetu, rekursu ad principem) kierunek niezgodny z czystą nauką kościelną. Jego zdanie o tak zwanej kapitule utrechtskiej, co do wyboru i poświęcania arcybiskupa, obrona wyboru i konsekracji Steenhoven’a, równie jak jego pismo o liczbie biskupów przy konsekracji biskupiej, ściągnęły nań suspensę & divinis i od katedry nauczycielskiej. Przytém arcbp mechliński zażądał od niego odpowiedzi na 3 pytania: 1) czy w całej szczerości serca gotów jest złożyć wyznanie wiary Piusa IV; 2) czy gotów jest zaprzysiądz formularz Aleksandra VII, odpowiednio do bulli Vineam Domini, i 3) czy bez żadnych zastrzeżeń przyjmuje bullę Unigenitus i czy potępia wszystkie potępione tam zdania. E. nie dawszy żadnej odpowiedzi, schronił się wówczas do Mastrichtu, a ztamtąd do Amersfortu, gdzie gromadzili się janseniści, zbiegli z Francji i Hollandji, i gdzie on um. 2 Paźd. 1728 r. Pisma jego, osobliwie w miejscach tyczących władzy i praw Stolicy Apost., czytane być winny z wielką oględnością, jako nader w tych punktach błędne. Dzieła jego miały wiele wydań: najlepsze jest J. Baren’a Jus ecclesiasticum universum, 5 t. in f. Lovanii 1753—59. Życiorys jego napisał G. Dupac de Bellegard. (Schrödl). N.
