niego nie powinno się odprawiać Mszy św. bez obecności wiernych. Wszystkie jego dzieła wyszły w Paryżu 1619 1 t. in f. (Kerker). N.
Ess, van. 1. Karol, ur. 25 Wrześ. 1770 w Warburgu pod Paderborn, r. 1801 przeor benedyktyńskiego opactwa Huysburg (w Halbersztadzkiém), po zniesieniu tego opactwa tamże proboszcz, um. 1824. Napisał: Gesch. der ehemaligen Benedictiner-abtei Huysburg, Halberst. 1810; Entwurf u. kurze Geschichte der Religion, ib. 1822; Darstellung der kath. Religionsunterrichtes, 1825. Obok dobrych chęci, uległ był wpływowi ówczesnej oświaty. R. 1812 wydał poprawny śpiewnik niemiecki Deutgena i zamierzał wydać narodową liturgję niemiecką. Projektował, żeby dla zjednoczenia protestantów z katolikam i znieść celibat i pozwolić na Komuuję pod obu postaciami. Ob. Felder, Kathol. Gelehrtenlexikon, I 202. — 2. Leander, stryj poprzedniego, ur. 1772 w Warburgu, benedyktyn, poświęcił się nauce języków wschodnich, r. 1812 został profesorem teologji w Marburgu i proboszczem tamże; po zrzeczeniu się tych miejsc, mieszkał od 1822 r. w Darmstadzie, a od 1835 w Affalterbach, gdzie um. 1817 r. Napisał: Auszüge aus den hl. Vätern etc. über das nothwendige Bibellessen, Sulzb. 1808, 2 wyd. 1822; Pragmatica doctorum catholicorum Tridentini circa Vulgatani decreti sensum necnon licitum originalis usum testantium historia, Sulzb. 1816, po niem. Tüb. 1824. Czém była Biblia u pierwszych chrześcjan i dla czego powinniśmy ją teraz więcej jak kiedybądź czytać! (Was war die Bibel etc., 1816); Myśli o Biblji i jej czytaniu (Gedanken etc., 1816); Biblja nietylko księga dla kapłana, ale i dla księcia i dla ludu (Die B. nicht ein Buch für Priester etc., 1818); Recht fertigung der Gemischten Ehen (Usprawiedl. małżeństw mieszanych) 1821. Wydał nowy Test. podług Wulgaty i grecki podług rękop. watykańskiego (1824). Wraz z Karolem v. Ess wydał niem. tłum. N. Test., Braunschw. 1807, 20 wyd. w Sulzbach 1830; Stary Test., Nürnb. 1819; Die heil. Schrift A. u. N. T., Sulzb. 1840, 3 części.
Esseńczycy, Esseni Ἐεεηνοι, Ἐσσαιοι, stanowili jednę z trzech wielkich sekt, na jakie dzielił się judaizm w czasach przyjścia Zbawiciela. Czas powstania tej sekty niewiadomy. Józef Flawjusz wspomina już za Jonatana (159-143 przed Chr.) o wszystkich trzech sektach i nazywa je bardzo dawnem i (Antiq. XVIII 1, 2). Niewiadomy początek esseńczyków tém się nieco wyświeca, że biorąc na uwagę naturę sekty, musimy ją uznać, jako produkt żydowsko-aleksandryjskiej filozofji religijnej. Religijna zaś filozofja aleksandryjczyków rozszerzyła się w Palestynie około połowy II w. przed Chr. (Cf. Dähne, Geschichtliche Darstellung der jüdisch-alexandrin. Religionsphilosophie, w 2 częśc.). Początki więc sekty E. przypadają około tych czasów, jakie Józef Flawjusz wspomina (Ant. l. c.); wyrażenia zatem wyżej cytopwanego o dawności nie należałoby bardzo do tej sekty stosować. Döllinger (Heidenth. u. Judenthum p. 855) wywodzi tę sektę od orfitów i widzi w niej więcej śladów pitagoreizmu niż platonizmu, ale zdania swego wcale nie uzasadnił. Niektórzy uczeni (jak Bellermann, Geschichtliche Nachrichten aus dem Alterthume über Essäer u. Therapeuten, 1821, i Gfrörer, Philo u. die alexandr. Theosophie) mają E. za wspomnianą u Epifanjusza (Haer. 19, 53) sektę ossenów czyli osseów. Ale co Epifaniusz o ossenach mówi (że mieszkali na wschód Jordanu, szczególniej w prowincjach Nabatei i Perei; że uznawali godziwość przysięgi; że małżeństwo uważali nietylko za godziwe, ale za nakazane wszystkim , a dziewiczą czystością gardzili i t. p.), przeciwi się temu, co wiemy
