Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 097.jpeg

86

Ester.

nem swoim Ptolemeuszem, przynieśli do Aleksandryi list Purim i powiedzieli, że go przełożył Lizymach, syn Ptolemeusza, w Jerozolimie. Notatka więc ta mówi wyraźnie o liście (w grec. po 8, 13. w Wulg, r. 16); lecz to rozumieć należy o całej księdze, bo ani ten list, ani inne części deuterokan. w greckim tekście oddzielone nie były i nie są od części protokanonicznej. Nie da się przeto utrzymać zdanie tych, którzy mniemali (np. Rabanus Maurus, Hugo de S. Caro, Lyranus, Paulus Brugens. i in.), że autorem części deuterokanonicznych był tłumacz grecki. Ponieważ księga E. w hebr. zdaje się być tylko streszczeniem ze źródeł (o których ob. § 2), między któremi był i opis całego wypadku przez Mardocheusza, i ponieważ w częściach deuterokanonicznych są tylko szczegóły, bliżej do samego Mardocheusza się odnoszące (sen, modlitwa Mard.), lub takie, o których on tylko mógł być poinformowany (np. modlitwa Estery i jej przyjęcie u króla), więc bardzo jest prawdopodobnem, że te szczegóły pochodzą z historyi przez Mardocheusza pisanej, gdzie zarazem były oba edykty Asswera, jeden przeciw, drugi na korzyść żydów. Części deuterokanoniczne w Kościele używały tej samej powagi, co protokanoniczne. Widoczném to jest 1-od z samego przekładu greckiego, w którym te ostatnie nie są oddzielone od pierwszych, jak to ma miejsce w Wulgacie. 2-re. Świadkami tej powagi są Ojcowie i pisarze kościelni (ap. Langen D. deuterokan. St. d. B. E. s. 3..). Orygenes (Epist. ad Afric. n. 3) na zarzut Juljusza afryk., że historji o Zuzannie nie ma w hebr., odpowiada, że nieobecność jej w hebr. nie może stanowić żadnego dowodu, bo „inne księgi (w greck, przekł.) mają raz mniej, drugi raz więcej, niż jest w hebrajskich egzemplarzach. Tak np.... w księdze Estery żydzi nie mają ani modlitwy Estery i Mardocheusza, ani listu Amana, względem wytępienia żydów, ani listu Mardocheusza, pisanego w imieniu Artakserksesa“... Zkąd widać, że i Juljusz afrykański przyznawał powagę częściom deuterokanonicznym Estery, tak samo jak Orygenes, i że o tém wątpliwości podówczas nie było. Orygenes nawet w innych miejscach powołuje się na deuterokan. części tak samo jak na protokanoniczne (De Orat. c. 14; in Joan t. II 7.); również Ś. Hieronim (Epist. 48 ad Pammach.; Ep. 130 ad Demetriad.; in Isai. l. 17; in Ezech. l. 8), Ś. Bazyli W. i in. (ob. Scholtz, Einleit. t. 1 § 75..). Ś. Klemens rzym. (Ep. I ad Corinth. c. 55) wyraźnie powołuje się na modlitwę Estery (Vulg. 14, 3..). Ś. Meliton, chociaż w kanonie opuszcza księgę E., cytuje z niej ustępy deuterokan. w Clavis. Na podstawie tej powszechnej tradycji sobor trydencki (sess. IV) w wyrazach: libros ipsos integros cum omnibus suis partibus, zaliczył i deuterokanoniczne części do ksiąg śś. § 11. Niektóre teksty w E., zwłaszcza w częściach deuterokan., zdają się stać w sprzeczności z opowiadaniem protokaniczném, jako to: 1) Według 12, 1.. Mardocheusz już w 2 r. Asswerusa odkrył spisek, otrzymał nagrodę i mieszkanie w pałacu; według zaś 2, 6. 21. 6, 3. zdaje się, że to było dopiero w siódmym roku i że Mardocheusz żadnej nagrody nie otrzymał 2) Według 12, 6 Aman nienawidzi Mardocheusza za to, że przez niego ponieśli karę eunuchowie; według 3, 4. 5. że mu nie chce oddać pokłonu. 3) W edług 3, 1. 9, 24. Aman pochodzi od Agaga i przeto jest amalecytą; według 16, 10. 14. jest macedończykiem. Rzeczywiście jednak żadnej sprzeczności nie ma. 1) W 12, 1. mówi autor ogólnikowato, eo tempore; lecz to niekoniecznie ma znaczyć, że Mardocheusz