niemcy w ostatnich czasach i w części na pewnych postawili podstawach; ale najkompetentniejsi badacze tego przedmiotu zgodnie przyznają, że tej nauce daleko jeszcze do zbadania wewnętrzuych praw językowych i że tym sposobem stosowanie jej zasad jest nader chwiejne. I dla tego też w objaśnieniu Pisma św., do etymologji uciekać się można tylko w razie konieczności i to z największą oględnością, ponieważ wszystkie tego rodzaju tłumaczenia mogą być tylko prawdopodobne i zawsze potrzebują innych dowodów, ażeby je przyjąć było można. Etymologiczne tedy badania nie zastąpią egzegecie braku dokładnej znajomości historycznej użycia języka biblijnego (usus loquendi); wszakże pożyteczna jest etym. nieraz do wyświecenia subtelnych odcieni synonimowych i do łatwiejszego utrzymania w pamięci całego skarbu językowego. Etymologją biblijną szczególniej zajmują się: A. Schultens, Origines hebr. s. hebrene linguae antiquiss. natura, 2 t. ed. ult. Lugd. Bat. 1751; J. D. Michaelis, Supplementa ad lex. hebr., 6 t. Gott. 1784—92; Fabre d’Ollivet, La langue hebr. restituée et le veritable sens des mots hébreux rétabli et prouvé par leur analyse radicale, 2 v. Paris 1815. Dla Nowego Test., Etymologicum graec. ling. Gudianum, ed. Sturz, Lips. 1818, i Etymologicum magnum, grecki słownik z X lub XI wieku, nieznanego autora; ten ostatni objaśnia nietylko pochodzenie wyrazów greckich, ale bogaty jest w notaty historyczne, mitologiczne i archeologiczne, i podaje wiele cytat takich autorów, jak ich pisma już do naszych czasów nie doszły. Wydał go najprzód Marcus Musurus, Wenecja 1499, później Aldus, ib. 1549 i t. d., ostatnio Lipsiae 1816, i ed. Gaisford w Oksfordzie 1849 r. N.
Eucherjusz. (od gr. εὐχερης — zręczny, zwinny), 1. św. (16 Listop.), bp ljoński, ze świetnego pochodzący rodu, gdyż ojciec i teść Walerjana, który był bliskim jego krewnym, piastowali najwyższe godności w kraju. Po ś. Ireneuszu był to najsłynniejszy bp w kościele ljońskim. Bystry umysł, obszerna i gruntowna wiedza, wymowa pełna mocy i powagi, zdumiewały wszystkich i jednały mu szacunek u najwyższych dostojników państwa. Z małżonki Galii miał 2 synów, Salonjusza i Weranjusza. Tych posłał do klasztoru leryneńskiego, gdzie wychowywali się pod okiem św. Honorata, a pod kierunkiem sławnego Salwjana, kapł. marsylskiego, a następnie zostali biskupami. E. zawsze pobożny i ciągle w cnotach chrześcjańskich postępujący, ok. r. 422 wstąpił do klasztoru leryneńskiego za zgodą swej żony, która również poświęciła się służbie Bożej. Kassjan (Collation.), ówczesny opat w Marsylji, nazywa św. E’a i ś. Honorata wybornemi wzorami tego przybytku świętych. Ale E., pragnąc żyć w większej samotności, przeniósł się na wyspę Lero (dziś St. Marguerite). Tu napisał traktat o życiu pustelniczém (De laude eremi), w którym wysławia życie samotne w ogóle, w szczególe zaś wielkie oddaje pochwały pustelni leryneńskiej, gdzie wówczas mnóstwo żyło świętobliwych mężów. Tamże ok. r. 427 napisał traktat o wzgardzie świata (Epistola paraenetica de contemptu mundi et saecularis philosophiae), dla krewnego swego Walerjana. Jest to najcenniejszy zabytek z całej starożytności kościelnej, tak pod względem swej formy, jak i treści. Łacina w tém dziele czysta, styl potoczysty, myśli wzniosłe, obrazy pełne życia i prawdy, Erazm mówi, że nie znał równego dzieła pomiędzy utworami chrześcjańskiemi; Du Pin (Bibl. t. 4, p. 413), że „oba powyższe traktaty ś. Eucherjusza, co do piękności i czystości języka w niczem nie ustępują dziełom z epoki naj-
