Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 164.jpeg

153

Ewangelje.

42—44. — Mr. 12, 38—40. Ł. 20, 46—47; lecz Mar. 1, 24. 25 i Łuk. 4, 34. 35. jako też Mr. 10, 14. 15 i Ł. 18, 16. 17 są, dosłownemi). Słowem, ile razy dwaj tylko synoptycy jaki fakt opowiadają, częściej Łukasz opowiada jednako z Mat., aniżeli z Markiem, lub Marek z Mateuszem, i w takowych faktach ściślej idzie za Mateuszem. W faktach, opowiadanych przez trzech synoptyków, Łukasz wprawdzie więcej idzie za Markiem, niż Mateuszem; lecz nie powtarza za nim dosłownie jak wtedy, gdy szedł za Mateuszem w faktach, o których Marek nie mówi. Ob. Hug, Einleit. t. II §. 36. 37. cf. 17. Düret, Das gegenwärt. Verhältn. d. Mat. u. Mar. Ev. w Zeitschr. für kath. Theol., Wien 1852 IV 1 s. 219... — §. 17. Podobieństw powyższych i różnic między synoptykami przyczynę tłumaczy Augustyn {De consensu evang. I 2, 4), że jakkolwiek każdy z nich trzymał się swego porządku w odpowiadaniu, jednakże nie widać, żeby przed pisaniem nie wiedział o swym poprzedniku, lub żeby opuścił przez niewiadomość to, co jest u drugiego, lecz że każdy dodał swoje współpracownictwo według potrzeby i jak otrzymał natchnienie. Według tego Marek znał i miał przed oczyma Mateusza, a Łukasz obudwóch. To przypuszczenie opiera się 1ód: na tém, że Mateusz najpierwej pisał swoją Ewangelję, po nim Marek, a Łukasz po obudwóch (cf. wyżej §. 3); 2-re, że Marek miał Mateusza przed sobą, pokazują niektóre cytacje wspólne obudwóm. W Malach. 3, 1 czytamy: Ecce ego mitto angelum meum et praeparabit viam ante faciem meam. Mateusz (11, 10) cytuje te słowa w ten sposób: Ecce ego mit. ang. m. ante faciem tuam, qui praeparabit viam tuam ante te. Marek (1, 2) co do joty powtarza tę samą cytację za Mateuszem. Tak samo i Łukasz (7, 27). Że zaś Marek cytacji swojej nie wziął z oryginału, widać ztąd, iż podaje ją za słowa Izajasza, gdy tymczasem wziętą jest ona z Malachjasza. Izajasz mówi (29, 13): „lud ten ustami swemi i wargami swemi czci mię; serce zaś jego dalekiém jest odemnie; napróżno mię czczą nauczając przykazań ludzkich i nauk.“ Mateusz (15, 8) przywodzi te słowa, z drobnemi odmianami. Marek (7, 6) dosłownie za Mateuszem. W Zach. 13, 7: Percute pastorem et dispergentur oves. Mat. 26, 31 i Mar. 14, 27: Percutiam pastorem et dispergentur oves gregis. Isai. 40, 3: Vox clamantis in deserto: Parate viam Domini, rectas facile in solitudine semitas ejus. Mateusz (3, 3), Marek (1, 3) i Łukasz (3, 4) te same słowa przywodzą, lecz wypuszczają in solitudine. Z tych cytat widać, że Marek teksty starotestamentowe wypisywał nie z tekstu 70, lecz z Mateusza; czém inném przynajmniej ta jednosłowność wytłumaczyć się nie da. Gdyby obadwa tłumaczyli takowe teksty z hebrajskiego, albo gdyby z pamięci je cytowali według 70, ale niezależnie jeden od drugiego, musieliby przecież w jednej i drugiej cytacji różnić się od siebie. O innych podobieństwach i różnicach między Markiem a Mateuszem, jako też między Łukaszem, a obu poprzednimi, ob. artt. Marek, Łukasz. Tu tylko nadmienić wypada, że każdy z synoptyków miał swój cel. Mateusz np. pisał dla żydów, w Palestynie będących; Marek dla Rzymian, Łukasz dla Greków. Nadto, Mateusz pisał z własnego doświadczenia; Marek nietylko miał Mateusza przed sobą, ale jeszcze drugie źródło, w opowiadaniach ś. Piotra; Łukaszowi, oprócz Mateusza i Marka, za źródło służyły opowiadania innych naocznych świadków życia Chrystusowego. To przyjąwszy, samo z siebie wypływa, że musi być pewna jednostajność w synoptykach co do faktów, a nawet wyrażeń, bo następny miał przed