XIII s. 217... Cf. Żywot Napoleona przez R., z angiel. na niemiec. w Lipsku 1836); że cała historja Lutra jest mytem, przez zwolenników tak zwanej reformacji wymyślonym (Fryd. Wurm, pod pseudonimem Dra Casuar, Żywot Lutra, w Meksyku [rzeczywiście w Tybindzie] 1336); że nawet Strauss nie istniał, a dzieło Das Leben Jesu, pod imieniem Straussa drukowane, jest tylko zbiorem opinji zebranych z różnych źródeł, a przedstawiających rezultaty racjonalizmu pewnej szkoły teologicznej w XIX w. (rozprawa dra Keyserlingka, ap. Menzel, Literaturblat 1836 r. nr 79; cf. Annales de philos. chrest. ser. III, t. VI i XII). Cf. Tholuck, Glaubwürdigkeit d. evangel. Gesch. Inne dzieła przeciw systemowi Strauss’a ob. ap. Ranolder, Hermeneutica s. 359..; Güntner, Hermeneutica s. 186. Cf. Werner, Gesch. d. apolog. u. polem. Liter, t. V §. 874—876. Cf. Wiarogodność Biblji. — § 19. Z tego krótkiego przebiegu widzimy, że ci, którzy odmawiali Kościołowi prawa wykładu Biblji, sami sobie przyznawali to prawo i wykonywali, z tą tylko różnicą, że gdy Kościół chce, aby Biblję wykładano według analogji wiary i jednozgodnej tradycji Ojców, według zasad owego depozytu boskiego, którego on (Kościół) jest stróżem, i nie wyłącza przy tem zdrowych zasad hermeneutyki, — to przeciwnicy chcą, aby wykład się odbywał albo według ułożonych przez ludzi składów, czyli symbolów (luteranie, kalwini), albo według osobistych każdego przekonań religijnych (prywatne natchnienie u pietystów), lub chwiejnych filozoficznych systematów (racjonaliści). A tak, kto nie zechce ulegać powadze Kościoła, który jest filarem prawdy (I Tim. 3, 15), pozostanie dzieckiem chwiejącém się i unoszoném od każdego wiatru nauki przez złość ludzką, przez chytrość na oszukanie błędu (Ephes. 4, 14). Ob. Diestel, Gesch. d. Alt. Test. in d. christl. Kirche, Jena 1869, gdzie podaje historję exegezy Starego T. i literaturę tegoż przedmiotu. * Sepp, Das Leben Jesu, 7 vol., rozbiera racjonnlistowskie nowożytne systemy exegetyczne, a najwięcej mytyczny Strauss’a. E. Quinet, art. w Revue des deux mondes, Decemb. 1838, podaje historję teologji protest, od Lutra do Strauss’a i rozbiór systemu mytycznego. Tejże treści są artt. w * Annales de philos. chret. ser. III t. 6, 11 i 12; cf. t. 1 z r. 1830. Rich. Simon, Hist. crit. du V. T. (1678); Hist. cr. du N. T. (1689). Hist. cr. de princip. comment, du N. T. (1693); Flugge, Versuch einer Gesch. d. theolog. Wissensch., Halle 1796 t. I s. 251—404, t. II s. 166—314. Car. Rosenmüller, Handbuch f. d. Literatur der bibl. Kritik u. Exegese, Götting. 1797—1800. J. G. Rosenmüller’a dzieło cyt. wyż. w § 7. G. W. Meyer, Gesch. d. Schrifterklarung seit Wiederherstellung der Wissenschaften, Götting. 1802—1809, 5 tt. Ed. Reuss, Hist, du canon des Ecritures saintes, Strasb. 1863; tegoż Gesch, d. heil. Schr. d. N. Test., Halle 1842, wyd. 5-e Braunschw. 1874. * Amand Saintes, Hist, du rationalisme en Allemagne. * Gregoire, Le dr Strauss et l’histoire de la guerre contre les livres saints en Allemagne, w Revue des quest. hist., Paris, Avril 1874. Gwiazdkami oznaczone tu dzieła są katolickie i bezpiecznie czytane być mogą. X. W. K.
Exekracja (execratio, ad ex i sacrare — od-święcać), w języku liturgicznym oznacza te czynności lub wydarzenia, przez jakie miejsce, lub rzecz poświęcona traci swoje poświęcenie. Kościół ulega exekracji zniszczeniem głównej części budynku kościelnego, gdy np. przy przebudowywaniu ściany kościoła albo całkowicie, albo w większej części są zniesione, albo też są
