Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 196.jpeg

185

Exekracja.

wewnątrz zupełnie zeskrobane, albo ogniem zupełnie wypalone, choćby nie upadły, ponieważ na ścianach, właśnie gdzie są krzyże i namaszczenia, dokonaną była konsekracja. Przeróbki lub zniszczenie zewnętrzne, danie nowego dachu, przedłużenie ścian, rozszerzenie kościoła, tak jednak, aby część dodana była mniejsza od dawnej, reparacje cząstkowe, choćby nawet w skutek takich reparacji, po pewnym przeciągu czasu, kościół przybrał pozór nowej budowy, nie pociągają za sobą exekracji (cf. Barbosa, De off. et potest, episc. pars II). Nie ma właściwej exekracji, gdy kościół oddaje się na zawsze na użytek świecki, i dla tego Kościół nie przypisuje żadnego rytu na takie sprofanowanie: wynoszą się tylko z domu Bożego relikwje i inne przedmioty do czci Bożej służące, łamią się ołtarze, a ze cmentarza zabiera się krzyż i kości pogrzebanych ludzi. Podług dawnej praktyki, rudery kościelne nie mogły być oddawane na użytek świecki: drzewo, jeżeli nie mogło iść na pożytek drugiego kościoła, należało spalić, albo oddać do klasztoru na rzecz zakonników (c. 38 de Consecr. dist. I), zgodnie z 2 regułą in. VI: „co raz Bogu było poświęcone, na użytek świecki obracać nie godzi się.“ Zwolna wszakże surowość tej praktyki złagodniała i dziś kamienie, cegła i drzewo z kościoła obracają się na użytek świecki, byle tylko godziwy, czemu nie przeciwi się i sob. tryd. sess. 21 c. 27 de ref., który kościoły zniszczone pozwala obracać na użytek świecki, in usus non sordidos erecta tamen ibi cruce. Kościół exekrowany nie może służyć do nabożeństwa, dopóki na nowo nie zostanie pobłogosławiony, lub poświęcony, ale nie potrzebuje rekoncyljacji. O exekracji ołtarza ob. art. Ołtarz. Exekracja kościoła nie pociąga za sobą exekracji ołtarza, nawet stałego, ani exekracja ołtarza nie pociąga zasobą exekracji kościoła. Exekracją kościoła w przenośnem znaczeniu jest zmaza (pollutio ecclesiae), t. j. naruszenie wewnętrznej świętości gmachu kościelnego, z powodu czynności i występków prawem wyłuszczonych, a tam dokonanych. Kościół, w prawach swoich w tym względzie wydanych, kierował się z jednej strony pojęciem świętości miejsca, na cześć Bogu oddanego, a z drugiej myślą, iż każdy niezepsuty umysł ma wstręt nietylko do haniebuej i okrutnej czynności każdej, ale i do wszystkiego, co z nią jest w związku, co jej służyło za teatr lub narzędzie. Ztąd pokazuje się różnica pomiędzy exekracją a zmazą (pollucją). W exekracji znika zupełnie wewnętrzna świętość budowli, w zmazaniu zaś świętość ta jest tylko naruszona, jakby plamą nakryta, i dla tego nie potrzeba przy niej nowego poświęcania, lecz tylko przejednania i oczyszczenia (ob. Rekoncyljacja). Zmazanie dotyka bezpośrednio wewnętrznej świętości miejsca świętego, jego idealny charakter, i dokonywa się tylko przez pewne zbrodnicze czynności, gdy tymczasem exekracja przedewszystkiem i wprost niweczy zewnętrzną kościoła materję i może być prostym tylko skutkiem wydarzeń natury (jak np. zawalenie się ścian kościoła). Czynności, sprawiające zmazę kościoła, prawem oznaczone są następujące: a) wszelki ciężko winowajczy krwi przelew (c. 4 X de consecr. Eccl.), a zatém przelew krwi przypadkowy, albo słuszny (np. w należytej obronie własnej), albo też drobny (choćby nawet uderzenie, które spowodowało ten przelew, było silne) nie sprawia zmazy kościoła. Zmazę sprowadza przelew fizycznie sprawiony wewnątrz kościoła; a zatém, gdyby kto po za kościołem uderzony, wpadł do kościoła i tam krew swą wylał, zmazy kościoła nie ma; przeciwnie zaś byłoby zmazą