Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 227.jpeg

216

Ezdrasz i Nehemjasz

dowodu na stronę przeciwną. Widzieliśmy, że Daniel (ob. t. a. § 12) czyni podobnież. Użycie chaldejskiego języka u E. nietylko się objaśnia naturalną przyczyną, że po niewoli on był znany żydom równie dobrze jak hebrajski; ale jeszcze tém, że język chald. był urzędowym z tej strony Eufratu, i że E., chcąc być wiernym historykiem, dokumenty przytoczył w oryginale. Za tém musiała pójść i różnica w stylu; boć trudno wymagać, żeby autor swoj styl zastosowywał do urzędowego. Są przecież niektóre w obu częściach wyrażenia, tej tylko księdze właściwe. Np. nisse w znaczeniu pomógł (1, 4. i 8, 36); gizbar, za skarbnika (1, 8. i 7, 21); nisztewan, za list (4, 7. 18. 23. 5, 8. i 7, 11), i in. (ob. Ghiringhello, De libris hist. ant. Foed., Taurini 1845—46 s. 419). Że autor raz mówi o sobie w 1-ej (7, 27—9, 15), drugi raz w 3-ej osobie, nie jest rzeczą niezwyczajną u pisarzów śś., czy to w prorockich, czy w historycznych ustępach. Oprócz przykładów przywiedzionych w art. Daniel (§ 16), ob. jeszcze Jer. 20, 1—6 i 7. 21, l.. 28, 1—4 i 5.. 32, 1—7 i 8. Ezd. używa 3-ej osoby w 7, 1—10. bo tam jeszcze jego działalności nie ma, jak jest w następnych rozdziałach; jest to opis przygotowawczy dopiero. W rozd. X znów o sobie mówi w trzeciej osobie, bo opisuje odnowienie przymierza, w którym to akcie występuje on tylko jako narzędzie Boże. Nazywa siebie sofer mahir b’thorath Moszeh, scriba velox (t. j. exercitatus; ob. Is. 32, 4. Malach. 3, 5. Prov. 22, 29) in lege Mosis, co jest tytułem, przyznanym mu w liście Artaxerxesa (I Esd. 7, 11..), więc nie samochwalstwo. Niektórzy jeszcze czynią następne zarzuty: 1-o, nie mógł E. wstępować aż do arcykapłana Johanana, który dopiero po śmierci Nehemjasza był arcykapłanem (I Esd. 10, 6. cf. II Esd. 12, 22. 23); 2-o, nie mógł Darjusza nazwać królem assyryjskim (6, 22), bo zna dobrze różnicę między królami chaldejskimi a perskimi (cf. 1, 1. 2. 4, 24. 9, 9. 5, 12). Lecz 1-o, w I Esd. 10, 6. nie ma tego, że Johanan był podówczas arcykapłanem. Zresztą jest prawdopodobném, że Johanan um. ok. r. 404 (cf. Jeddua) i żył jeszcze za Nehemjasza, który tylko o 13 lat jest późniejszym od Ezdrasza (Ezdrasz przybył do Jeroz. w 7-ym, a Nehemjasz w 20-ym r. Artaxerxesa). 2-o Persowie sami wywodzili się od assyryjczyka Perseusza (Thucydid. IV 50; Herodot. IV 87); Assyrja, w obszerniejszem znaczeniu tego wyrazu, obejmowała Babilonję, Syrję i Mezopotamję i wchodziła w skład monarchji Perskiej; język assyryjski (v. syryjski, v. aramejski v. chaldejski) był panującym w owych krainach; ztąd bardzo właściwie perscy monarchowie tytułowali się assyryjskimi. Nawet późniejszych królów perskich, za św. Efrema (Carm. Nisib. VI 7), nazywano assyryjskimi, zkąd widać, że to był powszechny na wshodzie zwyczaj (cf. Ghiringhello, De libr. hist. A. F . s. 423). — § 10. Też same prawie dowody, które przemawiają za autorstwem Ezdrasza w księdze I, przemawiają za Nehemjaszem w księdze II. Da się ona podzielić na 3 części (r. 1—7; 8—10; 11—13). Nawet wolniejsi krytycy, do jakich należy De Wette (Einleit. § 197), przyznają pierwsze 7 rozdziałów Nehemjaszowi. Tytuł (Słowa Nehemjasza i t. d.), używanie ciągłe osoby 1-ej, ile razy autor mówi o sobie (np. 1, 1. 5. 2, 1. 3—5. i t. d.), wyrażenia wyłącznie tej księdze właściwe (2, 8. 12. 18. 20. 4, 4. 5. 13. 19. 6, 9. 14. 16. 7, 5) i wiarogodność autora są dowodem, że nie kto inny to dzieło pisał, tylko autor na czele księgi wypisany. Spis rodzin, podany w 7, 7... różni się od spisu podanego w I Esd. 2,