Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 230.jpeg

219

Ezdrasz i Nehemjasz

log. Quartalschr. Tübing. 1859 s. 257; cf. Fritzsche, Exeget. Handbuch zu d. Apokryphen, I 1. Nosi ona niekiedy tytuł I Ezdraszowej (ob. wyżej § 6), albo Ἔσδρας ὁ ἱερεύς (Ezdrasz kapłan), także Esdras graecus, v. De restitutione templi, v. Pastor. Cf. Diestel, Gesch. d A1t. Test., Jena 1869 s. 182 nota; Fabricii, Cod. pseudepigr. V. T. II 308, Cod. apocr. N. T. I 952. Oprócz przekładu łacińskiego i greckiego, jest jeszcze syryjski, armeński i etjopski. — § 13. Księga IV Ezdraszowa, znajdująca się w wydaniach Wulgaty na końcu podobnie jak III-a, do XVII w. znaną była tylko z tego jedynego przekładu, a że jest niekanoniczną, przeto mało dbano o czystość jej tekstu; Ojcowie greccy tytułują ją:Ἔσδρας ὁ προφήτης, v. Ἔσδρα ἀποκάλυψις (nie trzeba brać za jedno z Apocalipsis Esdrae, apokryfu znacznie późniejszego, wydanego przez Tischendorf’a w Apocalypses apocryphae). W XVII w. znalazł się w bibljotece oksfordzkiej przekład jej arabski. Ockley, prof, języka arabskiego w Cambridge, przełożył ztąd na angielski (ap. Whiston, Primitive Christianity revived, 1711 t. IV ), a Fabricius (w Cod. Apocr. V. T.) z angielskiego na łaciński. Przekład arabski podobniejszym jest do parafrazy, niż do tłumaczenia, i, jak utrzyjmuje Ewald (op. inf. cit.), pochodzi z przekładu koptyckiego, a nie z oryginału. Przekład etjopski wydał po łacinie pierwszy raz Rich. Lawrence (Primi Ezrae libri, qui apud Vulgatam quartus appellatur, verno aethiopica, Oxoniae, 1820; przedruk ap. Gfrörer, Proph. vett. 1840, wraz z przedmową Lawrence’a). Z arabskiego przełożył na nowo i uzupełnił Wulgatą i innemi przekładami Ewald (Das vierte Esrabuch, w Abandlungen d. königl. Gesellsch. d. Wissensch., i osobno Götting. 1863). Ks. Ceriani znalazł w bibljotece medjolańskiej tekst syryjski, w rękopiśmie z w. VI, i wydał go w przekładzie łac. r. 1866 (w Monumenta ss. et profana, opera collegii doctorum bibliothecae ambrosianae, Mediolani, t. I fasc. II). Ks. Le Hir sprawdzał przekład Cieriani’ego i znalazł go wiernym (Etudes bibl. II 152). Armeński tekst jest w Biblji armeńskiej, wydanej r. 1805 przez Zohrab’a. Literaturę obfitą o księdze IV Esd. ob. Volkmar, Handb. d. Einleit. in die Apokr. II Das IV B. Esr., Tübing. 1863; cf. Le Hir, Etudes bibl. I 139.. 144, i J. Langen, Das Judenthum in Paläst., Freib. 1866 s. 112, 174; A. Hilgenfeld, Messias Judaeor. Lips., 1869 s. XVIII 35. We wszystkich wymienionych wschodnich przekładach, ta księga nazywa się I Ezdr. i nie ma ani 2-ch pierwszych, ani 2-ch ostatnich (XV i XVI) rozdziałów Wulgaty, lecz tekst zaczyna się od słów (w Wulg. 3, 1): Roku 30-go od upadku miasta i t. d., a kończy się na ostatnim wierszu rozd. XIV Wulgaty; a nawet z 13 rękopismów łacińskich, jakie przeglądał Lawrence, jeden tylko miał wszystkie 16 rozdziałów. Za to w środku, po r. 7 w. 35 (Wulg.), owe mają dodatek, składający się z 83 wierszy, którego lubo w Wulgacie nie ma wymaga go przecież związek myśli. Tekst łaciński zdaje się pochodzić z zaginionego dziś tekstu greckiego. Widać to z niektórych wyrażeń. Np. w 8, 6. Omnis... qui portabit locum hominis. W tekscie greckim zapewne było: πᾶς... ὅς ἄν φορέσῃ τύπον ἀνθρώπου; tłumacz zaś zam. τύπον (figura, podobieństwo, bierze się też za jedno z naturą. I Cor. 15, 49. Philip. 2, 6. 7), czytał τόπον (miejsce). — § 14. Treść IV Ezdr. jest apokaliptyczna: głównym jej przedmiotem jest sąd ostateczny, mianowicie okoliczności, które mają go poprzedzić. Rzecz