mi, jak ją opowiada Biblja, zgodne są z rocznikami królów asyryjskich (ob. Sennacheryb); w chronologji tylko zachodzi różnica o lat 10 prawie. X. W. K.
Ezechjel. 1) Jego życie. 2) Treść i układ jego księgi prorockiej. 3) Charakter tej księgi dowodzi autorstwa Ezechjelowego. 4) Wyznania racjonalistów względem autentyczności i zarzut przeciw całej księdze. 5) Zarzuty przeciw jej częściom. Kommentarze. § 1. E., hebr. Jehezekel, יהוקאל moc Boża, v. którego Bóg umacnia, 70: Ἰεςεκιὴλ, jeden z większych proroków St. Test., kapłan, syn Buz’a (1, 3), uprowadzony wraz z Jechonjaszem (IV Reg. 24, 14. Jer. 29, 2. Ez. 19, 3. 4), królem judzkim, do niewoli babilońskiej 599 r. (wedł. in 600, v. 597), na 11 lat przed zburzeniem Jerozolimy (588—586 r. cf. 40, 1. 1, 2); osadzony tam został, wraz ze swymi współziomkami, nad rz. Chobar (hebr. Kebar, poczytywano za jedno z rz. Chaboras według Greków i Rzymian, leżącą w Mezopotamji; prawdopodobniej jednak był to może jeden z kanałów Eufratu, leźący w Babilonji, in terra Chaldaeorum. 1, 3), w miejscu zwanem Thel-Abib (Vulg. acervus novarum frugum. 3, 15). Według Józefa Flawjusza (Ant. X 8), uprowadzony był w bardzo młodym wieku, „chłopięciem jeszcze“; lecz dokładna znajomość świątyni, jaka się przebija w księdze E’a, pozwala wnosić przeciwnie. Na wygnaniu miał swój dom (8, 1. 3, 24), był żonatym (24, 1. 18). Powołany na proroka w 5 r. swej deportacji (1, 2), pełnił ten urząd przynajmniej przez 22 lata (cf. 29, 17), t. j. od 594 do 572 r.; a jak Jeremjasz, wśród pozostałych w Palestynie, tak Ez. wśród będących na wygnaniu żydów walczył przeciw fałszywym prorokom, którzy łudzili swych współbraci doczesną nadzieją i utrzymywali w niepokucie. Dopóki Jerozolima jeszcze nie upadła, żydzi spodziewali się prędkiego powrotu: Ez. starał się ich wyprowadzić z tego niedorzecznego mniemania i dowodził, że upadek miasta św. jest nieuchronnym. Gdy zaś Jerozolima upadła, pocieszał ich zapowiedzią bliższego i dalszego (pod Mesjaszem) wyzwolenia. Dom jego służył za ognisko, z którego rozchodziło się życie religijne na wygnańców; często bowiem zbierał się do niego lud i starszyzna (8, 1. 11, 25. 14, 1. 20, 1. 24, 18.. 33, 30—32), radząc się go w potrzebach swoich. Posiadał więc u współczesnych wielki wpływ. O powadze jego w następnych czasach świadczy Eccli. 49, 10. Jego księga prorocka, w niektórych rękopismach biblijnych, w katalogu biblijnym przez Talmud podawanym i u niektórych rabinów, ma pierwsze przed Izajaszem miejsce (zwykle wszędzie 3-e). Według niepewnego podania (S. Epiphanii Opp. II 242; Isidor. De vita et morte sanctor. c. 39), E. miał być zamordowany przez jednego ze współwygnańców, za gromienie bałwochwalstwa. Benjamin z Tudeli (w. XII) jak wszędzie, tak i w miejscu dawnego pobytu Ezechjela osadza znaczną liczbę żydów, używających wielkiego wpływu; opisuje nawet, jakby widział, ogromną synagogę z 60 wieżami, którą, według jego opowiadania, wybawił jeszcze król Jechonjasz; dodaje przytem wielką bibljotekę i t. p. dziwy opowiada (ap. Fabric. Cod. psoudepigr. V. T. I 1121; cf. Carpzov, Introd. III 206). — § 2. Znajdująca się w kanonie biblijnym księga Ezechjela obejmuje szereg proroctw, przez tegoż E. w różnych czasach wygłaszanych i spisywanych. Dadzą się one na 3 główne działy podzielić. Dzial I (roz. 1—24) odnosi się do nastąpić mającej klęski zburzenia Je-
