Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 287.jpeg

Ta strona została przepisana.
276

w Fiecht napomnienie, że wychowawcy w jego klasztorze nie dostajżą nauki zdrowej i że F. ma nawet powierzone sobie wychowanie nowicjuszów. I gdy następnego roku w dziele F ’a Animadversiones in historian ecclesiasticam cenzura Innsbrucka znalazła także wątpliwe ustępy, konsystorz raz jeszcze napomniał prałata w Fiecht, grożąc mu przytém, że jeżeli F. dalej publikować będzie niebezpieczne zdania, biskup nietylko pko niemu wystąpi, ale zażąda od rządu, aby wychowańcy klasztorni wysyłani byli do akademji w Innsbruck. F. przesłał do konsystorza podanie, w którem żądał wskazania mu jego zdań podejrzanych, oświadczając zarazem, że jeżeli zdań tych nie obroni, gotów jest je cofnąć. Konsystorz sprawę tę przesłał do Wiednia, zkąd zbadanie rzeczy zlecono gubernjalnemu zarządowi w Innsbrucku, i gdy decyzja tego zarządu wypadła przychylnie dla F’a, pozostawiono rzecz bez dalszych następstw. Niedługo wszakże potém F. został usunięty z magistrostwa nowicjuszów, a r. 1806 i z professorstwa, choć tego roku jeszcze rząd bawarski dał mu w Innsbrucku katedrę języków wschodnich i introdukcji na Stary Test. (w skutek bowiem pokoju presburgskiego, Tyrol dostał się Bawarji). 19 Sierp. 1809 r. uwięziony był z rozkazu Andrzeja Hofera, naczelnika powstania tyrolskiego pko francuzom. Gdy r. 1810 uniwersytet w Innsbrucku zamieniony został na lyceum, F. pozostał przy niem professorem, najprzód katechetyki, następnie greckiej i łacińskiej filologji, a od 1817 exegezy Nowego Test.; r. 1820 na takąż katedrę przeniół się do Tybingi, gdzie um. 20 Lipca 1831 r. Oprócz rozpraw, pomieszczanych w Rocznikach literatury austrjackiej i w Kwartalniku tybingskim, zostawił: Sätze aus der christlichen Sittenlehre für die öffentliche Prüfung in dem Benedictinerstifte zu Fiecht, Innsbr. 1803; Sätze aus der Einleit. in die Bücher des Alten Bundes u. d. hebr. Alterthümer, ib. 1803; Animadv. in hist, ecclesiasticam, ib. 1803; Einleitung in die Bücher des Neuen Bundes, ib. 1810. Jest to główne jego dzieło, które 1830 r. w Tybindze drugiej doczekało się edycji; dziś zapomniane. Tybingski kwartalnik (1831 p. 744), redagowany wówczas w duchu nowatorskim, podał jego nekrolog, bardzo wysoko go podnoszący.

Felbiger Jan Ignacy, ur. 1724 w W. Głogowie na Szląsku, od r. 1746 kanonik regularny św. Augustyna w Sagan na Szląsku, a następnie proboszcz tegoż klasztoru, wsławił się w swoim czasie podniesieniem ludowych szkół i kształceniem nauczycieli na Szląsku; dla tego cesarzowa Marja Teressa r. 1774 powołała go do Wiednia i, jako jeneralnemu dyrektorowi wszystkich szkół niemieckich, oddała zakładanie ich i kierunek w całych Niemczech. F. pozostał na tym urzędzie aż do r. 1782, w którym cesarz Józef mianował go proboszczem kollegjaty w Presburgu, gdzie um. r. 1788. Zostawił wiele pism, a mianowicie książek elementarnych, pedagogicznych i nauk dla ludu; znanym jest także jego Katechizm dla niższych szkół katolickich i jego Odczyty o katechizowaniu; Vorlesungen über die Kunst zu katechisiren (Sagan 1775, Bamberg 1792); Vorlesungen von der Schuldigkeit d. Geistlichen in Absicht auf die Pfarrschulen (Wien 1782). Wydał też Ausführliche Nachricht von der erst zu Sagan, dann aber in ganz Schlesien etc. unternommenen Verbesserung der kathol. Schulen (Sagan 1768). (Wetzer).X. K. W.

Felder Franciszek Karol, ur. 1766 w Mörsburgu, proboszcz w Waltershofen pod Leukirch, później regens seminarjum w Mörsburgu,