czył się troskliwością o stan domów bożych, pokorą, prostotą i dobroczynnością. Kościół śś. Kosmy i Damjana odbudował na nowo, um. ok. 15 Wrześ., a pochowany 12 Paźdz. 530 r. Ob. Liber Poniific. ed. Vignol. I 195.; Anastas. Bibl. ed. Bianchini, IV s. LXIX; Bolland. Acta SS. 30 Januar. — F. V. antypapież 1439—1448 r., ob. tej Encykl. II 62—63. X. K. W.
Feliks, Φῆλιξ praeses (procurator) Judei, ustanowiony tam przez cesarza Klaudjusza (ok. r. 52), a za Nerona (ok. r. 61) odwołany (Joseph. Flav. Ant. XX 6. 7; De Bel. Jud. II 11. 12; Opp. ed. Colon. 695, 795). Pod jego władzą zostawała Judea, Galilea, Samarja i Perea, lecz z tego okręgu Neron kilka miast Galilei i Perei wydzielił i oddal królowi Agryppie II. Był F. wyzwoleńcem Klaudjusza (Sueton. in Claud. 28), z tego powodu dają mu imię Claudius Felix (Suidas, Lexic.), lubo u Tacyta (Hist. V 9; Annal. XII 54) nosi imię Antonius F. Smutny był stan Judei podczas jego przybycia. Niejaki Eleazar zebrał około siebie szajkę rozbójników i niszczył kraj. F. z jednej strony rozpędził tę bandę, ale też i sam wszedł w zmowę z innymi skrytobójcami (siccarii), którzy w biały dzień po ulicach Jerozolimy mordowali obywateli. Z jego polecenia zbójcy ci zamordowali arcykapłana Jonatana. Drugą klęską, która trapiła podówczas Judeę, byli fałszywi prorocy: wywodzili oni lud na pustynie, a jeden z nich, jakiś czarnoksiężnik egipski, marzył o zdobyciu Jerozolimy i wypędzeniu z niej Rzymian. Feliks uprzedził jego napad. Inna znów szajka włóczyła się po kraju, mordując i paląc obywateli, których im się podobało oskarżać o sprzyjanie Rzymianom. Ciągłe też rozruchy trwały w Cezarei, nad morzem Śródziemném, rezydencji F’a, gdzie ludność żydowska spierała się z syryjską o pierwszeństwo. F. sprzyjał więcej Syryjczykom, a Żydów uciskał (Flav. ll. cc.). W Cezarei stawiony był przed F’em ś. Paweł. Według ś. Łukasza (Act. 23, 23—24, 27), F. trzymał Apostoła pod lekką strażą przez 2 lata, aby od niego okup zyskać. To postąpienie zgodne jest z charakterem F’a. Tacyt (Hist. l. c.) bowiem wystawia go, jako człowieka srogiego i samowolnego: „per omnem saevitiam ac libidinem jus regium servili ingenio exercuit.“ Opuszczając swe stanowisko, zostawił jeszcze w więzieniu ś. Pawła, żeby sobie pozyskać żydów (Act. 24, 27), bo właśnie wtedy żydzi byli do najwyższego stopnia rozdrażnieni przeciw niemu, za uciemiężanie ich w Cezarei (Flaujusz). Nic to jednak nie pomogło: gdy F. wrócił do Rzymu, pojechali za nim żydzi, żeby go oskarżyć przed Neronem i byliby go zgubili, gdyby nie Pallas (Pallans), brat F’a, który podówczas był w łaskach u Nerona. Pierwszą i trzecią żoną F’a były Druzylle (ob.). Do F’a i ostatniej jego żony, która była córką Heroda Agryppy, odnosiło się kazanie ś. Pawła o czystości, sprawiedliwości i sądzie Bożym, bo F. był tyranem („cuncta malefacta sibi impune ratus...“ Tacyt, Annal. XII 54), a Druzylla cudzołożnicą. Bezkarność swoją zawdzięczał F. pokrewieństwu z Klaudjuszem przez pierwszą żonę (id. Hist. V 9). Druga żona F’a była także królewskiej familji, podobnie jak 1-a i 3-a. Z tego powodu Swetonjusz (l. c.) nazywa go trium reginarum maritum. Cf. C. W. F. Walch, Diss. de Felice Judaeae procuratore, Jenae 1747; Herm. Gerlach, Die röm. Statthalter in Syr. u. Jud., Berlin 1865 s. 75. Ob. także Festus. X. W. K.
Feliks święty. 1. F. i siostra jego ś. Regula, męczennicy (11 Wrz.), od najdawniejszych czasów byli czczeni, jako pierwsi krzewiciele wiary
