wet po śmierci jego autorów, nie przestaje być błędem i potępienia godnym. F. podobnie postąpił drugi raz. Kiedy bowiem ces. Justynjan zażądał od bpów afrykańskich, żeby potępili wspomniane 3 capitula, F. skłonił ich do odmownej odpowiedzi (Victor Tununen. Chronic, ad an. 547; cf. Facundus Hermian. Pro def. 3 cap. IV 3). Oprócz powyższych listów, napisał jeszcze traktat moralny: 7) Paraeneticus ad Reginum comitem, de septem regulis innocentiae, i 8) Vita S. Fulgentii ruspensis eppi (ap. Bolland. Acta SS. Januar. I 32). Ułożył wreszcie treściwy i systematyczny zbiór kanonów: 9) Breviatio canonum, złożony z 232 rozdziałów, z których 1—84 traktuje o bpach, 85—142 o innych członkach hierarchji kościelnej, dalej o soborach (c. 143—144), o przestępstwach i stosunkach względem heretyków, żydów i pogan (c. 145—198), o chrzcie (c. 199—205), o 40-dniowym poście (c. 206—210) i różne postanowienia (c. 211—232). Źródłem, z którego F. czerpał swoją kollekcję kanonów, były zbiory soborów greckich i afrykańskich (Ballerini, De antiq. can. coll. p. IV c. 1). Osobne wydania tej kollekcji ob. Maassen, Gescb. d. Quell, d. kan. K.-Rechts, I s. 799. Kardynał Mai (w Scriptor. vet. nova coll. t. III) wydał 10) Ferrandi epistola dogmatica adv. arianos aliosq. haereticos, co powtórzył i Migne. X. W. K.
Ferraryjsko-Florencki (v. Florencki) sobór powszechny r. 1438—45. Głównym jego celem było przeprowadzenie unji Kościoła łacińskiego z greckim (ob. tej Enc. II 60). Zwołany został przez Eugenjusza IV (18 Wrzeń. 1437) do Ferrary i otwarty tamże 8 Stycz. 1438 r. w kościele św. Jerzego. W chwili otwarcia liczył sobór czterdziestu kilku biskupów. Pierwsze sessje poświęcone obradom nad środkami, jak położyć koniec odszczepieństwu bazylejskiemu, dopóki nie przybył (w pierwszych dniach Marca) cesarz grecki Jan Paleolog, a za nim (7 Mar.) patrjarcha kpolski Józef, z wielu metropolitami, bpami, i przełożonymi klasztorów (razem około 700 osób). Pierwszy raz wspólnie z grekami zebrali się ojcowie 9 Kwiet 1438: na tém zebraniu ogłoszono, że sobór jest ekumenicznym, polecono wszystkim stawić się najdalej za 4 mce (tyczyło się to głównie bazylejczyków) i na tenże termin dalsze obrady odłożono. Wyznaczono następnie z greków i łacinników komissję, po 12 członków z każdej strony, dla rozpraw nad kwestjami spornemi między jednym a drugim Kościołem. Wybrano najprzód kwestję o czyścu i o szczęściu błogosławionych w niebie. Grecy przyjmowali czyściec, ale bez ognia: pojmowali go tylko jako stan duszy, pogrążonej w smutku i pozbawionej oglądania jasności Bożej. Co do szczęścia błogosławionych w niebie utrzymywali, że ono zupełnem będzie dopiero po zmartwychwstaniu ciała, gdy tymczasem łacinnicy uczyli, że dusze błogosławionych już teraz używają doskonałego szczęścia w niebie, a po zmartwychwstaniu ciało stanie się tylko uczestnikiem tegoż szczęścia. Długo między sobą dyskutowali grecy nad tym ostatnim punktem na sessjach, w obec cesarza (Jana Paleologa) odbywanych w Czerwcu i Lipcu: jedni przyjmowali naukę łacinników, drudzy za swojem obstawali, wszakże ostatecznie na sessji 7 Lipca nauka łacinników zwycięztwo odniosła. Gdy tak rozprawy toczyły i ani pbi bazylejscy, ani zaproszeni królowie i książęta zawodni nie przybywali, zaczęła się szerzyć w Ferrarze zaraza (w Lipcu 1438 r.). Grecy prawie do rozpaczy przychodzili (pene insanivimus), wi-
