Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 406.jpeg

395

Filon.

De Temulentii; De his verbis: „Resipuit Noe;“ De gigantibus; Quod Deus sit immutabilis; De confusions linguarum; De Abrahamo; De migrations Abrahami; De congressu quaerendae eruditionis gratia; De profugis; Quis rerum divinarum haeres sit; De Josepho; De somniis; De vita Mosis l. 3; De carilate Mosis; De creatione principis; De fortitudine; De decalogo; De specialibus legibus; De circumfusione; De monarchia l. 2; De sacerdotum honoribus; De victim’s; De victimas offerentibus; Mercedem meretricis non recipiendam; Quod omnis probus liber; De vita contemplatina; De nobilitate; De praemiis et poenis; De execratione; Quod mundus sit incorruptibilis; In Flaccum; De legatione ad Cajum; De posteritate Caini; De nominum mutatione; Quod a Deo immittantur somnia. Główne swoje prace sam F. podzielił na trzy klasy: 1) na traktujące o stworzeniu świata (κοσμοποιητικα), 2) na historyczne (ιστορικα) tyczące żydów, 3) na tyczące prawa mojżeszowego (). Dzieło jego „Pytania i odpowiedzi o księgach Genesis i Exodus,“ o jakiém wspomina i Euzebjusz (H. E. II 18), zaginęło w oryginale. Znalazł je Aucher, wraz z kilku innemi pismami F’a, w tłumaczeniu ormjańskiem, i wydał, wraz z tłum. łacińskiém w Wenecji 1826; poprzednio (Venet. 1822) tenże Aucher przetłumaczył z ormjańskiego Mowy i traktaty O Opatrzności i O zwierzętach. Do nieautentycznych pism F’a należą: dzieło O świecie i w ormjańskim języku znalezione jakoby filonowskie Homilje o Samsonie i Jonaszu. Żyd Kirschbaum w piśmie swojém „Der jüdische Alexandrinismus, eine Erfindung christlicher Lehrer, Leipz. 1841, wszystkie pisma F’a uważa za podrobione przez chrześcjan na początku II wieku. Chr. Grossmann (De Philonis Judaei oper. continua serie, Lips. 1841 i 1842) i Dähne (Hall. Encyklop. 3 sect. Bd. 23 p. 435) bezzasadne to twierdzenie ostro odparli. Dzieła F’a w ydał Th. Mangey, Lond. 1742, 2 t. in f. (tekst grecki z tłum. łacińskiém); przedruk w Erlangen 1785—92, 5 t. E. Fr. Richter ogłosił nowe wydanie Dzieł w 8 t. 1828—31. Wspomniany Chr. Grossmann zamierzał sporządzić pełniejsze wydanie tychże dzieł, lecz śmierć (1856 r.) mu przeszkodziła. Tischendorf (w Philonea inedita altera, altera nunc demum recte ex vetere scriptura erula, Lips. 1868) wydał kilka uzupełnień do znanych wydań dzieł F’a. R. 1868 zabrał się do nowego wydania dzieł F’a J. C. With. Otto, lecz dotąd nic nie wydał jeszcze. — W nauce Filona brak jedności wewnętrznej. Dążąc wszędzie do godzenia Objawienia z filozofją grecką, i w objawieniu upatrując tę filozofję, spożytkowywa on w tym celu wszystkie znane sobie systematy greckiej filozofji: jest więc i platonikiem i arystotelikiem i stoikiem, jak mu lepiej w danej kwestji wypadało. Ztąd wynika, że rozmaite punkta jego nauki bez związku są z sobą w różnych jego pismach rozrzucone. Bóg jest u niego istotą nadświatową, twórcą świata, najwyższą wszech rzeczy przyczyną. Świat ma początek, ale końca nie ma: dobroć Boża zapewniła mu wieczne trwanie. Zresztą, materji nie stworzył Bóg, podług F’a, bezpośrednio, bo dla Niego, jako najczystszego, nie przystało bezpośrednio tykać materji nieczystej; stworzył on ją pośrednio przez swoje Słowo, Λογος. U Platona Λογος jest jednością wszystkich idei, jest światem idealnym, i ztąd u Filona nazywa się ono miejscem wszystkich idei. Zanim Bóg świat stworzył, uczy Filon za Platonem, utworzył w rozumie swoim idealny świata pierwowzór, który jest Słowem, Λογος. Do tego Słowa, jako pierwowzoru