Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 476.jpeg

465

Focjusz.

rolę narzędzi w ręku F’a, który, ufny w swą zręczność dyplomatyczną, spodziewał się odnieść rychło stanowczy tryumf nad swymi nieprzyjaciółmi. Spostrzegł się jednak Papież, gdy z wielkiem swojem zdziwieniem i smutkiem dowiedział się, iż F., zamiast wyznać publicznie swoje winy poprzednie, jako mu zalecił, zamiast się odmienić, dawnym swoim zwyczajem w listy papiezkie powkładał szumne pochwały swojej osoby, a nadto odrzucił bezwarunkowo ustawy i akta ósmego powszechnego soboru. Nową tedy Papież rzucił klątwę na F’a, co uczynili i następcy jego: Marcin I i Adrjan III. Lecz F. nie zwracał już uwagi na Papieża i jego wyroki: sam dwór nawet przez pewien czas zerwał wszelkie z Rzymem stosunki. Dopiero r. 884—85 dwór byzantyjski, poróżniwszy się z F’em, z przyczyny Santalaren’a, którego wbrew woli cesarskiej tenże mianował opatem, starał się na nowo z Rzymem pojednać. F. spostrzegł, że plan ten popierał następca tronu Leon, tak więc on jak i Santabaren poczęli pracować, aby sędziwego cesarza z synem poróżnić. Zabiegi te wszakże spełzły na niczém, i Leon skoro tylko, po śmierci ojca (1 Marca 886), wstąpił na tron, natychmiast rozkazał złożyć godności F’owi i Santabarenowi. F. zamknięty w ormjańskim klasztorze w Bordi, umarł po pięciu latach więzienia. F. był mężem uczonym i w literaturze położył wielkie zasługi. Z pism jego wydane są: 1) Słownik grecki (Λέξεων συναγωγή) wyd. G. Herrmann (przy Zonarae Lexic. t. III Lips. 1808), lecz niedokładnie (ob. J. F. Schleusner, Libellus animadversionum ad Photii Lexicon, Lips. 1810; tegoż Curae noviss. in Photii Lex., ib. 1812), lepiej Photii Lexicon e codice Galeano descripsit Rich. Porsonus (po śmierci Porson’a wydał P. Dobrée, Londini 1822, 2 v., przedruk. Lips. 1823) lecz i to wydanie niezupełne. F. chciał tym słownikiem ułatwić rozumienie pism świeckiej i powszechnej literatury; szczególniejszą zaś uwagę zwracał na dawne attyckie wyrażenia i przenośnie. 2) Bibliotheca, v. Myriobiblion, spis 280 dzieł (codices), przez F’a czytanych, ich krytyka i wyciągi z nich. Nie ma tu wprawdzie ładu, gdyż obok siebie znajdują się książki różnej treści, lecz obok tego defektu i obok pośpiechu znać wielką pilność, erudycję, a często i trafność sądu. Pisał F. to dzieło będąc jeszcze laikiem. Dzieła tu opisane dziś w znacznej części należą do zaginionych; najwięcej jest historycznych. Właściwy tytuł tego dzieła jest: Ἀπογραφὴ καὶ συναρίθμησις τῶν ἀνεγνοσένων ἡμῖν βιβλίων (Opis i wyliczenie czytanych przez nas książek), 1-e wyd. grec. przez Dawida Hoeschel (August Vind. 1601), ostatnie przez Imm. Bekker (Berlin 1824, 2 v. in-4); na łac. przełożył Andr. Schottus (Aug. Vind. 1606 f.). 3) Τὰ Ἀμφιλόχια v. Ἀμφιλόχεια Quaestiones Amphilochianae, v. Amphilochia, odpowiedzi na przeszło 324 pytań treści egzegetycznej, dogmatycznej, uwagi z filozofji, mytologji, grammatyki, historji i in. Quaestiones te wydawane były częściowo: wszystkich dotąd nie ma jeszcze; najwięcej w wydaniu Migne’a, o którem niżej; najlepiej zaś opisane według rękopismów przez Hergenröthera, Photius III 31—70. 4) Trudno powiedzieć stanowczo czy F. pisał osobne kommentarze na Pismo ś. Teofilakt i Oekumenius przywodzą w swych Katenach scholia F’we; lecz że niektóre widocznie są wzięte z Amfilochjów, przeto o innych też mniemać można, że są brane albo z dorywczych objaśnień, jakie się znajdowały w różnych dziełach F’a, albo z kommentarzy jego dziś zaginionych. Ob. Hergen-