Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 495.jpeg

484

Fotyn.

njusza, synody odbyte w sprawie Fotyna wylicza w następującym porządku: 1) konstantplski 386, 2) sardyceński 347, 3) medjolański 347, 4) syrmijski 349, 5) syrmijski 351. Sirmond wystąpił przeciwko temu w piśmie p. t. „Diatribe prima Sirmitana,“ w którém nie zgadza się na trzy pierwsze synody, wymienione przez Petawjusza. Petawjusz odpowiedział rozprawą: „De Photino haeretico ejusque damnatione.“ Na co znowu odpisał Sirmond w swej „Diatribe secunda Sirmitana,“ gdzie wylicza synody: antjocheński 345, rzymski 352, medjolański 355, syrmijski 357. Na to znowu wystąpił z repliką Petawjusz, obstając przy swojej opinji. Polemiczne te pisma zebrane są razem w Sirmondi Opera varia, Paris 1696 t. IV p. 531—584. R. 1670 De la Roque, teolog kalwiński, wydał pismo „De Photino haeretico ejusque multiplici condemnatione,“ w którém, nic nie wiedząc o pracach Sirmonda, w ten sposób modyfikuje zdanie Petawjusza co do synodów, na których F. był sądzony: antjocheński 344, sardyceński 347, medjolański 348, syrmijski 350 i takiż 351. W edycji dzieł Piotra de Marca z 1681 jest „Diatribe de tempore synodi sirmiensis plenariae, z następującemi datami: medjolański 346, medjolański 348, rzymski 349, syrmijski 351, medjolański 355, syrmijski 357. Fabrycjusz, w swej „Blioth. Graeca tom. XI. liczy: antjocheński z 345, sardyceński z 347, medjolański 347, rzymski 349, syrmijski 349, medjolański 355, syrmijski 358. Mansi (Conc. tom III p. 92 i nast.) tak je rachuje: antjocheński 345, medjol. 346, rzymski 348, syrmijski 358. To ostatnie zdanie najbardziej przemawia do naszego przekonania, pod warunkiem przeniesienia ostatniego synodu w syrmium na rok 351. Cokolwiek bądź, niezawodną jest rzeczą, iż miały miejsce legalne synody, które potępiły błędy Fotyna i skazały go na depozycję, do czego jednak nie przyszło, gdyż kościół syrmijski nie chciał się rozstać ze swoim biskupem. Po zwycięztwie Konstansa nad Magnencjuszem pod Mursą, biskupi wschodni zebrali się pod koniec Września 35l r. w Syrmium, aby na nowo sądzić Fotyna. Napróżno biskupi semiarjańscy różnych szukali sposobów, aby odwieść Fotyna od jego błędów i nakłonić go do podpisania syrmijskiej formuły wiary. Żalił się on przed obecnym tam cesarzem na niesprawiedliwość, jakiej pada ofiarą, i prosił, aby mógł podjąć z przeciwnikami swymi rozprawę dogmatyczną. Zgodził się na to cesarz Konstans i sam sędziów wyznaczył. Jako rzecznik semiarjanów wystąpił Bazyli z Ancyry. Fotyn chciał dowodzić doktryny swojej licznemi tekstami Pisma św.; lecz gdy na zapytanie, coby sądził o wyrażeniach biblijnych, mówiących o Słowie (Logos), odpowiedział, iż należy odróżnić miejsca, które odnoszą się do Chrystusa, od tych, które mówią o λόγος ἀνωτατος, zwycięztwo zostało przyznane Bazylemu i Fotyn skazany został na wygnanie, prawdopodobnie do Galacji. Odwołany za cesarza Juljana, poszedł powtórnie na wygnanie 364. R. 378 biskupi wschodni raz jeszcze zawyrokowali jego depozycję, a r. 381 sobór kpltański rzucił klątwę na jego naukę. Fotyn um. 379 r. Głównem jego dziełem, według św. Hieronima, była Księga przeciw poganom. Miał on napisać jeszcze inną księgę, którą ofiarował cesarzowi Walentynjanowi. Sokrates i Sozomenus wspominają, iż napisał księgę przeciw wszystkim herezjom, w greckim i łacińskim języku. Miał on ją, jak mówią, wypracować na wygnaniu, w zamiarze swej rehabilitacji: być może, że to jest to samo pismo, jakie ofiarował Walentynjanowi. Rufin dodaje, iż miał prócz tego