Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 519.jpeg

508

Francja.

łyby dla społeczeństwa i Francji, przecięła na raz wielka rewolucja (ob.). Napoleon I, pogromca krwawej rewolucji, wraca Kościołowi powagę lecz o tyle tylko, o ile to sprzyjało jego ambitnym widokom politycznym (ob. Pius VI i Pius VII). Restauracja przywróciła dawną politykę burbońską. Rządy Ludwika Filipa zachowywały się względem Kościoła z tajoną niechęcią; wszakże życie Kościoła rozwijało się silnie: mnożyły się instytucje religijne, klasztory, kongregacje, mające na celu już to życie kontemplacyjne, już edukację młodzieży, już oświatę ludową, już opiekę nad chorymi i nieszczęśliwymi, słowem, zaradzanie wszystkim potrzebom społecznym. Bezbożność i niewiara, jakkolwiek podnosiły głowę, nie zdołały przemódz znaczenia Kościoła. Napoleon III, pomimo całej swojej potęgi, oględnie zadawać mu musiał swoje ciosy, rachując się zawsze z jego siłą. Obecnie po wielkich klęskach wojny niemieckiej i większych jeszcze wojny domowej, jedyną dla Francji nadzieją uratowania kraju od anarchji rewolucyjnej jest Kościół. Gorliwe, apostolskie duchowieństwo francuzkie i żywa wiara znacznej części narodu dają dobrą tej nadziei rękojmię (Holzwarth) A. B. — Literatura. Fran. de Bosquet (bp w Lodève, potém w Montpellier, † 1676), Historia Ecclesiae gallicanae a Jesu Christi Evangelio in Galliis usque ad datam a Constantino imperatore Ecclesiae pacem (Paris, 1638 in-8; ib. 1636 in-4). Le Cointe, Annales ecclesiastici Francorum (Paris 1665—83, 8 v. f.), zbiór dokumentów do hist. kośc. franc. z lat 417—845. Histoire de l’Église gallicane (ob. Berthier), obok swych zalet grzeszy stronniczością gallikańską. Ks. Guottée, Hist, de l’Égl. de France composée sur les documents originaux et authentiques (Paris 1847—56, 12 v. in-8), dzieło umieszczone na Indexie, z powodu odszezepieńczych tendencji. Jager, Histoire de l’Église catholique en France d’après les documents les plus authentiques, depuis son origine jusqu’au concordat de Pie VII (Paris 1862—69, 17 v. in-8), jest tylko przerobieniem z Hist. de l'Égl. gallic.; Jager ztąd usunął to, co zbyt trąciło gallikanizmem, lecz inne niedokładności zatrzymał i nowszych badań nie uwzględnił. Słowem pomimo ogromnej massy źródeł i pojedyńczych monografji, Francja dotąd nie posiada dobrej naukowej historji swego Kościoła (cf. Revue des quest. hist., Paris 1869, VII 605). — Obecna organizacja Kościoła katolickiego we Francji. O hierarchiczném urządzeniu Francji w czasach dawniejszych powiedzieliśmy wyżej (str. 490). Podział prawie ten sam utrzymał się do rewolucji francuskiej. Jeszcze bowiem r. 1789 dzieliła się F. na 18 arcybpstw i 112 bpstw. Statystykę ich ówczesną ob. w Statistique génerale et particulaire de France (Paris 1805 t. I s. 45..). Tamże znajduje się (s. 65—67) podział nowy, dokonany przez zgromadzenie narodowe r. 1790. Konkordat r. 1801 ustanowił 10 arcybpstw, z 50 suffraganjami. Dziś liczy się 18 prowincji z następującemi bpstwami: 1) Paryż (ob.): Chartres, Meaux, Orléans, Blois, Versailles. 2) Lyon (ob.): Autun, Langres, Dijon, St-Claude, Grenoble. 3) Rouen (ob.): Bayeux, Evreux, Seez, Coutances. 4) Sens (ob.): Troyes, Nevers, Moulins. 5) Rheims (ob.): Soissons, Châlons, Beauvais, Amiens. 6) Tours (ob.): Le Mans, Angers, Nantes, Laval. 7) Bourges: miasto Bourges, dawne Avaricum, miasto celtyckich Bituriges, od V w. Biturigae, Bituricae nazwane, od III w. stolicą ma być biskupią, a w IV metropolitalną, choć od VI dopiero są niewątpliwe wiadomości o jej biskupach. Pod metropolitą bituriceńskim do VII w. były suffraganatami: Civitas Gabalum (Javoux), Lemovica (Limoges)