Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 541.jpeg

530

Franciszek Salezy.

z natury swej nie jest wyłącznym przywilejem pewnych tylko osób, lecz godzi się ze wszystkiemi stanami i we wszystkich życia okolicznościach może być praktykowaną. Gdy siły św. biskupa osłabły bardzo, chciał on mieć koadjutora. Wybór, z porady św. Karola Boromeusza, padł na Jana Franciszka de Sales, brata biskupa, który 1618 konsekrowany został w Turynie na bpa Chalcedonu. R. 1619 F. towarzyszył do Paryża kardynałowi Sabaudzkiemu, wysłanemu po księżniczkę Krystynę, siostrę króla Ludwika XIII, którą poślubić miał książę piemoncki. Na kazania, miewane wówczas przez F’a w kościele St. André-des-Arcs, zbiegały się takie tłumy, że znakomite nawet osoby docisnąć się nie mogły. Jan Paweł Gondi, kardynał Retz, bp paryzki, chciał go mieć swoim koadjutorera, ale F. swojej djecezji opuścić nie chciał. R. 1622 F. otrzymał od księcia sabaudzkiego zaproszenie udania się do Avignonu, na narady co do hugonotów, pko którym wraz z Ludwikiem XIII walczył on w Langwedoku. F. bardzo już był słaby, pojechał wszakże, ale przyjaciołom swoim dał do zrozumienia, że się już z nimi nie zobaczy. Że jednak dwór francuzki przeniósł się niebawem z Avignonu do Lyonu, udał się tam i Franciszek, a odmawiając wygodnego, ofiarowanego mu tam lokalu, zamieszkał u ogrodnika wizytek. Na Boże Narodzenie miał jeszcze kazanie w obec całego dworu; następnego dnia spowiadał się przed nim książę i księżna piemonccy, i w czasie jego Mszy św. kommunikowali. Po południu dnia tego odbył obłóczyny dwóch nowicjuszek w klasztorze wizytek i miał z tego powodu kazanie. Następnego dnia zauważył wielki upadek sił i zaćmienie wzroku, ale jeszcze w dzień św. Jana miał Mszę św. Po południu położył się i napadła go senność, z której jednak budził się, gdy kto obok niego imię Boga wymówił. Najzupełniejszą miał jeszcze przytomność, pocieszał służących, którzy koło jego łóżka płakali, i przepraszał za kłopoty, jakie z nim mieli. Lekarze, obawiając się apopleksji, stawiali mu synapizma; na karku i na głowie robili przypalania żelazem. Przez łzy, jakie mu wyciskała bolesna ta operacja, powtarzał on słowa: „Obmyj mnie Panie z grzechów moich, odejmij odemnie nieprawość moją i oczyść mnie więcej jeszcze.“ Nareszcie nastąpiła apopleksja: stracił mowę i spokojnie um. 28 Grud. 1622, mając życia lat 55, a biskupstwa 20. Ciało jego przeniesiono do Annecy, do fundowanego przezeń klasztoru. Beatyfikowany r. 1661, kanonizowany zaś 19 Kwiet. 1665 przez Pap. Aleksandra VII. Na obrazach przedstawiają go w ubraniu biskupiém, a nad nim serce przeszyte i obwinięte koroną cierniową, wraz z krzyżem otoczonym glorją. Niekiedy serce to trzyma on w ręku. Oprócz Filotei, będącej w ręku każdego prawowiernego, napisał św. Fr.: Traktat o miłości Bożej (Traité de l’amour de Dieu), znany także pod nazwą Teotym (Theotimus); Listy duchowne (Lettres spirituelles), Kazania (Sermons), Rozmowy duchowne (Entretiens spirituels) i in. Zbiorow e wydanie: Oeuvres complètes de S. Fr. de Sales, Paris 1821—23, 16 v. in-8; pełniejsze wydania: ib. 1834—36, 16 v.; to samo, ib. 1836, 4 v. in-4; Lyon 1855, 5 v.; ib. 1864; Paris (Vivès) 1857—59, 14 w. in-8; nouv. ed. Bar-le-Duc 1868, 6 v. in-8; éd. par. M. l’abbé Baudry, suivie des Oeuvres complètes de Ste Chantal, publiée par M. l’abbé Migne, Paris 1861—64, 9 v. (w t. I—VI dzieła ś. F’a Sal.; w t. VII i VIII dzieła ś. Joanny Chantal; w t. IX uzupełnienie do obu); na niemiecki prze-