pagandy, nakładem księgarni Marietti w Rzymie i Turynie. Dzieła te stawiają o. Franzelin’a w rzędzie pierwszych teologów współczesnych: odznaczają się ścisłością logiki, dokładną znajomością Ojców Kościoła i literatury teologicznej. Autor trzyma się w nich metody syntetycznej, tak, iż następne tezy, bez obznajmienia się z poprzedniemi, niezawsze mogą być zrozumiane. Co do formy wykładu, pośrednie trzyma miejsce między metodą ściśle scholastyczną, a wolnem opowiadaniem. Nie ma u niego osobnej rubryki na difficultates: przedstawiwszy bowiem o co rzecz chodzi, wyjaśniwszy ją i odpowiedniemi wywodami poparłszy, tém samém usuwa wszelkie możliwe zarzuty.
Fratricelli, nazywani także Fraticelli, Fratricelli della opinione, Bisochi, Bizochi, Bighini, Bocasoti, Vocasoti. Z początku nazywano fraticellami wszystkich zakonników św. Franciszka, później zaś używano tego nazwiska w pogardliwém znaczeniu, mianując niém wszystkich, którzy, czy to ubiorem czy sposobem, życia mieli jakie podobieństwo do zakonników, albo też należeli do zgromadzeń nie approbowanych, albo wreszcie tak nazywano tych, którzy szczególniejszą surowością życia udawali świętych, lub, pod pokrywką pobożności, rozsiewali heretyckie opinje. Ztąd w średnich wiekach nazywano niekiedy frat. braci i siostry wolnego ducha (ob. tej Enc. II 546) i inne spiritualistyczne herezje owego czasu, już to dla tego, że wszystkie te sekty miały z sobą pewne podobieństwo, już też dla tego, że fraticelli często podszywali się pod inną nazwę, albo nawet w jakie kościelne zgromadzenie się wkradali, jak np. pomiędzy religijne zgromadzenia beginów i begardów (ob.). Zresztą i fraticellów właściwych nazywano zaraz z początku biginami (od włoskiego słowa bigio-szary, popielaty, od szarych sukien) i bisochi, albo bizochi (od włoskiego bisoccia-torba żebracza, sakwy). Nazwa bocasoti, jaką im również nadawano, zdaje się, że powstała z bisochi. Sekta fraticellów nie bierze swego początku od Armann’a Pungiluppi z Ferrary († 1269), należącego do katarów (cathari), lecz od pewnej frakcji zakonu św. Franciszka, która ubóstwo i sposób życia św. Franciszka co do litery chciała zachować. Ta część franciszkanów podzieliła się znowu na dwa oddziały, t. j. na takich, co na żadne bezdroża nie wchodzili, ani jedności z swoim zakonem nie zrywali, ani też od Stolicy Apost. oddzielać się nie chcieli; i na takich, którzy dla tego, że ani przełożeni zakonu, ani większa część pozostałych zakonników św. Franciszka, ani Papieże świętości ich nie uwielbiali i czci im nie oddawali, od zakonu się oderwali, odszczepieńcze i heretyckie społeczeństwa potworzyli i z djabelską pychą, ukrytą pod suknią ubóstwa, pragnęli przewodzić i rządzić. Tym to sposobem powstała sekta fratitellów. Zarodek sporów i kłótni pomiędzy jedną partją, ściśle rozumiejącą ubóstwo i surowość życia, a drugą łagodniej pojmującą przepisy św. Franciszka, powstał jeszcze za życia tego świętego, a po jego śmierci naturalnie tem więcej się rozwinął. Żeby tym gorszącym sporom koniec położyć, wdali się w tę sprawę Papieże. Tak Grzegorz IX 1231 r. (Emman. Roderici, Collect, privileg. regul, mendic. et non mendic. t. I p. 7), Innocenty IV 1245 r. (ib. p. 13), Aleksander IV r. 1257 (Wadding, Ann.) wydali objaśnienia reguły św. Franciszka w łagodniejszém rozumieniu. Uznając wszakże za własność wszelkie ruchome i nieruchome mienie franciszkanów Kościoła rzymskiego, a zakonników uważając tylko za korzystających z tej własności, sądzili ci Papieże, że zaspokoją i przeciwną partję, domagającą się rozumienia re-
