Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 638.jpeg

627

Freising.

r., które jednakowoż mało wywarły wpływu. Za następcy jego Leona (1552—1559), wielkiego miłośnika nauk, który, za przykładem innych biskupów bawarskich, 1557 r. do związku landsbergskiego przystąpił, traktował książę Albert V z biskupami bawarskimi o pozwolenie używania kielicha, na co jednakowoż biskupi nie przystali; nadto, w latach 1558 i 1559, w skutek nalegania księcia, odbyto ogólną wizytę kościołów w całem księstwie. Za biskupa Maurycego z Sandizell (1559—1566) odprawiono w Salzburgu synod 1562 r., na którym postanowiono żądane przez cesarza Ferdynanda i księcia Albrechta V koncessje (mianowicie co do używania kielicha i małżeństw księży) przedstawić soborowi trydenckiemu, a posłami na tenże sobór wybrauo: Herkulesa Rettinger, bpa Lowantu, i dominikanina Felicjana Ninguarda. Równocześnie wysłał księże Albrecht dra Augustyna Paumgartuer’a, jako swego posła, do Trydentu, dodając mu teologa jezuitę Cavillon’a. Następca Maurycego Ernest, książę bawarski (1566—1612), nie przyniósł wprawdzie, z powodu licznych podróży, wielkiego błogosławieństa swej djecezji, jednakowoż pamiętne są jego rządy wizytą kościołów 1568 i 1569 r. i synodem w Salzburgu (1569 r.), na którym i bp Ernest się znajdował, gdzie zgromadzeni bpi postanowili uchwały soboru trydenckiego w swych djecezjach w wykonanie wprowadzić. Za jego czasów także utworzono w Monachium 1573 r. seminarjum i zawarty został konkordat w 1583 r. pomiędzy bawarskimi bpami a księciem Wilhelmem V. Jako dowód jego gorliwości służy i to, iż wprowadził poprawiony rzymski Mszał i Brewjarz, a także Rytuał zgodny z rzymskim (później poprawiony przez biskupów Adama Wita i Alberta Zygmunta). Wiadomą jest rzeczą, że utrzymanie religji katolickiej w Bawarji więcej należy zawdzięczać gorliwym książętom bawarskim, aniżeli samym biskupom. Pomiędzy wielu uczonymi katolickimi i zasłużonymi mężami freisingskiej djecezji w XVI w. zasługują na szczególną wzmiankę: Freiberger, kanonik freisingski, bjograf ś. Korbinjana i autor Kroniki biskupów freisingskich, i znany kronikarz Wit Ampeck, obadwaj za Sykstusa IV; za czasów bpa Filipa: sławny Wawrzyniec Hochwart, nauczyciel szkoły katedralnej, a następnie kanonik regensburgski i passawski, znakomity kaznodzieja i historyk; tegoż biskupa wikarjusz jeneralny Stefan Sunderndorfer, autor Matrykuły biskupstwa; za biskupa Henryka III: uczony freisingski suffragan Augustyn Marjusz; dwaj uczeni kanclerze biskupa Leona: Wolfgang Hunger i M. Tatius Alpinus, jakoteż poeta Joachim Haberstock; kanclerz bpa Maurycego Jan Lorichius i tegoż bpa sekretarz Ludwik Romanus; Sebastjan Haydlauf, uczony suffragan biskupa Ernesta; Kacper Schatzger, franciszkanin monachijski, † 1527, znakomity kaznodzieja, pisarz i gorliwy obrońca wiary: pisma jego wyszły w Ingolstadzie 1543 roku, z przedmową J. Ecka (ob.); Maciej Kretz, † 1543, dziekan i kaznodzieja monachijski, mąż biegły w naukach, gorliwy kaznodzieja i obrońca wiary, autor wielu pism; uczony i przez J. Ecka wysoko ceniony przeor augustjański Wolfgang Cäppelmajer, † 1546; Wolfgang Sedelius, benedyktyn z Tegernsee, przez wiele lat nadworny kaznodzieja w Monachium, † 1562. Również i w innych miastach djecezji odznaczyli się mężni obrońcy wiary katolickiej, których liczbę powiększa szczególnie zakon jezuitów, zaprowadzony w 1559 do Monachium, w 1596 do Ebersbergu, w 1629 do Landshut. Po Erneście i Stefanie z Seiboldsdorf (1612—1618) nastąpił Wit Adam z Geebeck (1618—1651), nader pobożny, gorliwy i pracowity mąż, rządny gospodarz, ozdabiał katedrę,