Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 642.jpeg

631

Fridigern.

symbol podpisał (II 41), pisze (IV 33): „Gotowie (t. j. Wizygotowie) z tamtej strony Dunaju poróżnili się między sobą i podzielili się na dwa stronnictwa, z których jedno miało wodzem Fridigerna, drugie Atanaryka. Kiedy ostatni wziął górę, Fridigern szukał pomocy u Rzymian, a otrzymawszy ją od Walensa, pokonał Atanaryka. Z tego powodu przyjęło wiele barbarzyńców (Wizygotów) religję chrześcjańską. Fridigern bowiem, chcąc się za dobrodziejstwo wdzięcznym okazać, przyjął religję cesarza i gorliwie namawiał swoich do uczynienia tegoż samego. Z tego powodu większa część Gotów wyznaje religię arjańską, bo ją przyjęli wówczas dla przypodobania się cesarzowi. Wtedy też i biskup Gotów Ulfilas wymyślił pismo gotyckie, a przetłumaczywszy Pismo św. na język Gotów, zaznajomił ich z księgami świętemi. Ponieważ zaś Ulfilas nietylko barbarzyńców podległych Fridigernowi religji chrześcjańskiej nauczał, ale i tych, którzy Atanarykowi podlegali, z tego powodu Atanaryk, uważając to za przeniewierzenie się religji przodków, prześladował w najrozmaitszy sposób chrześcjan, a tak wielu barbarzyńców, chociaż arjanami byli, ponieważ jednakże prostem sercem religję chrześcjańską przyjęli i za wiarę w Chrystusa życie oddawali, zostało męczennikami.“ Cokolwiek później dopiero mówi Sokrates (IV 34) o napadzie Hunnów, który spowodował Gotów do wyjścia ze swoich siedlisk i osiedlenia się, za pozwoleniem cesarza Walensa, na ziemi rzymskiej. Cokolwiek inaczej brzmi opowiadanie Sozomena (VI 37). Ten pisze: „Gotowie od początku swego nawrócenia byli katolikami i trwali w tej wierze aż do czasu, kiedy im cesarz Walens wyznaczył siedlisko w Tracji i kiedy Fridigern od tegoż cesarza pomoc przeciwko Atanarykowi otrzymał. Kiedy więc Fridigern z pomocą Rzymian zwycięztwo odniósł, przyjął z wdzięczności religiję Walensa, t. j. arjanizm, i skłonił do niej podległych sobie Gotów.“ Jednakowoż, twierdzi Sozomenns, że to nie było jedyną przyczyną, dla której większa część Gotów arjanizm przyjęła, lecz, że głównie przyczynił się do tego Ulfilas, który, chociaż na soborze konstantynopolskim (360 r.) z Eudoksjuszem i Akacjuszem był obecny, jednakowoż potém jeszcze z bpami prawowiernymi obcował. Ten, gdy jako poseł Fridigerna, z prośbą o miejsce w Tracji do Konstantynopola przybył, odebrawszy od bpów arjańskich przyrzeczenie, że dopomogą jego sprawie, jeśliby przyszedł na ich stronę, wówczas dopiero, czy to z potrzeby, czy z przekonania, z całym swoim ludem, który ślepo za nim szedł, przyjął wyznanie arjańskie. Następnie opowiada Sozomen prześladowanie Atanaryka. Z temi dwoma podaniami Sokretesa i Sozomena tylko po części zgadza się opowiadanie Teodoreta z Cyrus (Hist. IV 37), który tak pisze: „Kiedy Gotowie Dunaj przeszli i pokój z Waiensem zawarli, doradził cesarzowi arjański bisk. Eudoksjusz, aby przy tej sposobności Gotów nakłonić, żeby arjanizm przyjęli, gdyż Gotowie od poznania chrześcjaństwa trzymali się zawsze apostolskiej nauki. Zasadzał zaś Eudoksjusz swoją radę na tém, że wspólność wyznania nada pokojowi więcej mocy. Walens chętnie przyjął radę i przedstawił ją znakomitszym z Gotów, którzy jednakże oświadczyli, że od wiary przodków swoich odstąpić nie myślą. Wtedy dopiero Eudoksjusz już to namową, już to darami skłonił Ulfilasa, bpa Gotów, którego każde słowo jakby prawo boskie lud przyjmował, iż namówił swój naród do przyjęcia religji cesarza Walensa, tłumacząc mu, że cała różnica pomiędzy jednem a drugiem wyznaniem powstała tylko z pychy ludzkiej, w nauce