Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.5 645.jpeg

634

Fridigern.

tów, w skutek prześladowania, wspomina i Filostorg. 5) Zdaje się więc być rzeczą dość pewną, że Ulfilas nie dopiero w 360 r., ani też później do arjanizmu się skłonił, ale że to wyznanie, mianowicie pomiędzy Gotami, mieszkającymi z nim u stóp góry Hämus, już przed tym czasem było panujące. 6) Inaczej miała się rzecz z Gotami (t. j. Wizygotami), od których Ulfilas z sobie podległymi odłączył się przez przesiedlenie na ziemię romańską. Bo kiedy 370 r. pogański jeszcze książę Gotów Atanaryk podległych sobie chrześcjan prześladować począł, wszyscy, co męczeńską śmiercią pomarli, byli katolikami, jak o tych męczennikach Ojcowie Kościoła swego czasu wspominają (cf. Wajtz p. 44; Baronius ad an. 370 n. 113; Acta. MM. ed. Ruinart. de S. M. Saba; Bolland. ad 12 April. de S. Saba i 15 Septemb. de S. Niceta). Pomiędzy tymi Gotami więc, o ile byli oni chrześcjanami, katolicy stanowili większość. Przeciwnie, Sokrates, a za nim Sozomenus utrzymują, że to arjanie przez Ulfilasa nawróceni byli prześladowanymi; w czém zapewne się pomylił, pomieszawszy z sobą różne części narodu Gotów. 7) Chociaż pomiędzy Gotami było wielu chrześcjan, mianowicie katolików, to jednak znaczna część z nich była pogrążona w ciemnościach pogaństwa. I tak, Atanaryk był poganinem; a i Fridigern, z podległą sobie częścią Gotów, który u Walensa przeciwko tamtemu pomocy szukał, należał przed swojém nawróceniem nie do katolickiego Kościoła, ale do pogaństwa, jak się to pokazuje z Sokratesa (IV 33) i Jornandesa (De reb. Get. c. 25). Błądzą więc zapewne Sozomenus i Theodoret, gdy utrzymują, że Fridigern, ze swymi Gotami, z katolika arjaninem został. 8) Ponieważ Fridigern nawrócił się pod wpływem arjańskiego cesarza Walensa, zapewne i Ulfilas, który w państwie Rzymskiem żył i cesarzowi dobrze był znany i którego prześladowanie Atanaryka zapewne nie dosięgło, w tém nawróceniu brał udział, co i Sokrates (IV 33) daje do zrozumienia, a Sozomenus (VI 37) i Theodoretus (Hist. IV 37) wyraźnie o tem piszą. 9) Zdaje się także, że Fridigern nawrócił się dopiero po prześladowaniu Atanaryka, a krótko przed napadem Hunnów (Socrat. IV 34); w żadnym razie przypuścić nie można, że Fridigern ucierpiał cośkolwiek w czasie prześladowania Atanaryka, ani też przeciwnie, że prześladował katolickich Gotów, chociaż po swojém nawróceniu poddanych sobie pogańskich Gotów do chrześcjaństwa zachęcał. 10) Czy Ulfilas, podczas nawrócenia się Fridigerna i podległych mu Gotów, także pomiędzy Gotami Atanarykowi podległymi arjanizm rozszerzał, jest rzeczą niewiadomą i raczej zaprzeczyć temu trzeba, aniżeli twierdzić; gdyż Atanaryk, już i tak nieprzyjaciel chrześcjanizmu, pokonany przez Fridigerna i cesarza Walensa, zapewne nie czuł wielkiego pociągu do arjanizmu, i przy napadzie Hunnów do cesarza Walensa się też nie uciekał, ale usunął się w niedostępne lasy. Napewno zaś twierdzić można, że katoliccy Gotowie pod Atanarykiem swą męczeńską odwagą religję katolicką podtrzymywali; również, że pomiędzy Gotami, służącymi dość licznie w wojsku rzymskiém, wielu należało do religji katolickiej, dla czego i św. Chryzostom gorliwie się starał o zaprowadzenie missji pomiędzy Gotami i w Konstantynopolu dla nich przeznaczył kościół, w którym nabożeństwo kapłani, z ich narodu pochodzący, w ich języku odprawiali (S. Chrysost. Opp. edit. Montf. t. XII hom. 8). Do tych Gotów katolickich należeli zapewne i owi dwaj kapłani, Sunnia i Fretella, którzy r. 413 zapytywali listownie św. Hieronima o rozmaite niezgodności, jakie