znaleźli w Psalmach, pomiędzy Wulgatą a tłumaczeniem aleksandryjskiém (S Hier. Opp. edit. Vallars. t. I ep. 106 i 107). 11) Nie ma więc wątpliwości, źe Ulfilas, cesarz Walens i Fridigern otworzyli arjanizmowi wrota do Wizygotów, a ponieważ od tych arjanizmem sfałszowany chrześcjanizm rozszerzył się pomiędzy Ostrogotami, Gepidami, Longobardami, Wandalami, Alanami i Swewami, więc Ulfilas, Walens i Fridigern byli pośrednio przyczyną do zarażenia arjanizmem tych wszystkich niemieckich ludów. A był to bardzo gruby i pogaństwa bliski arjanizm, przystępny dla nieokrzesanych umysłów barbarzyńców, który zamiast Trójcy katolickiej formalnie trzech Bogów wprowadzał, t. j. Boga jednego, najwyższego, prawdziwego, niestworzonego we własnej substancji, t. j, Ojca; drugiego, mniejszego, od Ojca, z niczego, albo też z substancji Ojca stworzonego Boga, także we własnej substancji (t. j. Syna), i bez porównania niższego od nich, służącego im Ducba św. (cf. oprócz wyznania Ulfilasa, listy św. Awita z Vienny, pisma św. Fulgencjusza z Ruspe, Wigiljusza z Tapsus i wielu innych, pisane przeciw niemieckim arjanom owego czasu). Arjanizm był dla tych, choć dzikich, nieokrzesanych, ale wiele zalet posiadających narodów, największem nieszczęściem. Bo nietylko pozostawił je, mimo przetłumaczenia Biblji na ich język, w pewnym rodzaju pogańskiego chrześcjaństwa i skrzywił ich charakter, ale nadto nieokrzesane, zjadliwe, nieumiejętne, a mściwe duchowieństwo arjańskie stało się główną przyczyną, że państwa Ostrogotów i Wandalów zupełnie niszczone, a królestwo Burgundów tak rychło swej samodzielności pozbawione zostało. (Schrödl). X. F. S.
Fridvaldszki Jan, ur. 13 Grud. 1740 r., w 16 r. życia wstąpił do Jezuitów, wykładał nauki matematyczne w Koloswar. Wsławił się jako mineralog Siedmiogrodu (Mineralogia magni principatus Transylvaniae, Claudiopoli 1767; Dissert, de ferro et de ferrariis Hungariae et Transylvaniae). Marja Teresa, cesarzowa, wyznaczyła mu nagrodę za wynalezienie nowego sposobu fabrykacji papieru. Po zniesieniu jezuitów, F. piastował różne godności duchowne; † 1784 r. Z rozpraw jego historycznych zasługują na wspomnienie: Reges Hungariae Mariani ex antiquissimis diplomatis aliisque manuscriptis conscripti (Viennae 1775); Heroes Hungariae Mariani ex ant. diplomatis etc. (ib. t. r.), i in.
Friedhoff Franciszek Melchjor, ur. 22 Marca 1821 w Appelhusen pod Münster, od 1848 r. priwatdocent, a od 1859 professor moralności w akademji monastyrskiej. Napisał: Status primi hominis supernaturalis et indebitus, Münst. 1850; Grundriss der koth. Apologetik, ib. 1853 (skrytykowany za to dzieło przez Plassmann'a w Katoliku, Aug. 1855); Dogmatik, 2 t. ib. 1856 (skrytykowany przez Clemens’a); Ueber die Kraft der menschl. Vernunft, ib. 1860; Allgemeine Moral, ib. 1860; Specielle Moral, ib. 1865. Prócz tego Kazania, Rozmyślania i t. d.
Friedrich Jan, ur. 1836 w Poxdorf, w Oberfranken, uczył się w Bambergu i Monachium, r. 1859 został księdzem i wikarjuszem w Markt-Scheinfeld, 1861 doktorem teologji, 1862 priwatdocentem, a 1865 professorem teol. w Monachium. Przyjaciel Döllingera, udawszy się do Rzymu w czasie soboru watykańskiego, dostarczał ztamtąd materjałów do artykułów o soborze watykańskim, pomieszczanych w Gazecie augsburgskiej (1869 Marzec); prowadził intrygi pko ogłoszeniu dogmatu nieomylności papiezkiej, wreszcie otwarcie wystąpił jako tak zw. staro-katolik. Napisał:
