Strona:PL Nowodworski-Encyklopedia koscielna T.6 020.jpeg

Galaad. 11 sanem zajęli (Num. 21, 21 — 25. Deut. 3, 8. 10. 4, 46—48. Jos. 9, 10. Jud. 10, 8). Za Mojżesza panował tam Sehon, amorrejczyk, którego stolicą było Hesebon. Mojżesz podzielił tę ziemię na 3 części: po-iudniowy Galaad, od rzeki Arnon aż do gór Galaad dał pokoleniom Ru-bena i Gada; północny dostała rodzina Machira, syna Manassesowego (Deut. 3, 13 —15. Num. 32, 29. Jos. 13, 29 — Si), podczas gdy Jair, drugi syn Manassesa, dostał ziemię Basan (Deut. 3, 14). Cf. Ruben. Gad. Ma-nasse. Auran. Basan. Ziemia G. stała się przedmiotem szczegółowych badań uczonych pielgrzymów, począwszy od Ulrych'a Jasper'a Seetzen'a (Reise durch Syrien, Paliistina, Phónicien, die Transjordan-Liinder, Arabia petraea und Unter-Aegypten, herausgegeben und commentirt von Fr. Kruse in Verbindung mit Ilinrichs, Herm. MiiUer, II. L. Fleischer und andern Gelehrten, Berlin, 1854—59, 4 v. in-8, z mappami). Seetzen odbywał podróż swoją od r. 1806 i sprawozdania z niej ogłasza! częściowo od t. r. w Zach'a Monatlicher Correspondenz, t. 17, 18, 26 i27(przekł. franc. w Annales des voyages, 1809 —14), a r. 1810 wydał mappę ziemi G. bez oznaczenia stopni i bez skali. R. 1810 —12 badał tęż krainę bazylejczyk Jan Ludwik Burckhardt. Podróż jego (Traoels in Syria and the holy Land, London 182 2) ogłosiło angielskie towarzystwo do popierania odkryć w środkowej Afryce; po niemiecku wydał ją (1823 r.) z objaśnieniami Wilb. Gesenius (ob.). Burckhardt przeszedł na islamizm, nosił na wschodzie nazwisko szeik Ibrahim'a i umarł w Kairze przed r. 1822. Później do G. udał się Cyryli Graham (w Listop. 185 7) i doniósł o wielu starożytnych napisach, zwłaszcza w Auran (r. 1858 w Journal of the royal geographic society, t. 28, i w Journ. of the royal asiatic society, t. 17, 1860 r.). Prawie jednocześnie z Graham'em rozpoczął (1858) studja także nad Auranem konsul pruski w Damaszku dr Wetzstein. (sprawozdanie w Zeitschr. fur allgem. Erdkunde, Berlin 1859, t. VII s. 109 i 265; cf. r. 1 862 s. 209); r. 1861 udał się tamże W. Henryk Waddington, wraz z Melchjorem de Vog(1 e (ob. Recue archeologiąue, Paris, Octobre 1862; sprawozdania Waddington a w Comptes rendus des sćances de l'acad. des inscript., 1865 Paris). Wetzstein, Waddington i de Vogile zebrali napisy (Wetzstein, Ausgewlihlte griechische u. latei-nische Inschriften in den Trachonen und um das Hauran-Gebirge, Berlin 1864 in-4; cf. Ahhandlungen d. kónigl. Akad. zu Berlin, Pljilolog. u. hist. Klas., 1863 s. 255; napisów 208, zebrane z 75 miejscowości, przytćm dobra mappa ziemi Auran przez Kieperfa; De Yogue, Inscriptions ara-mćennes et nabatóennes du Haouran, w Reiue archeologigue, Paris 1864; napisy zaś greckie i łacińskie przez Waddington a ogłoszone ib. 187 0, s. 435—628). Szczegółowe wiadomości o odkryciach dokonanych w ziemi G. podają dzieła w art. Geografja bibl. Duchowny anglikański J. L. Porter, który podróżował po Auranie 1854 — 57 r., sądzi, że znaczną część gruzów tamecznych odnieść należy do pokoleń Refaitów, zamieszkujących Auran i Bazan (Porter, Five years in Damascus, Lond. 1865; The giant cities of Bashan, and Syria's holy places, Lond. 1865; The giant cities of Basban and the northern border Land, Philadelphia 1869). De Vo-guó (ob. Ren. archeol. 1865 i n.) mniema, że gruzy wspomniane nie są dawniejsze nad w. I przed, ani późniejsze nad w. VI po Chrystusie; lecz Porter obstaje przy swojem zdaniu i popiera je dość silnemi dowadami (Five years in Damascus, 2-e wyd. Lond. 1870). X. W. K.